#تاریخ_استان_مرکزیقنات
شیوه ی قنات سازی در سرزمین های خشک ایرانی یکی از بهترین و جالب ترین شیوه های مهندسی ایران کهن می باشد که به نحوی شایسته مردم با توجه به تکنیک ها و امکانات آن زمان آب را مدیریت می کردند تا کشاورزی که عمده ی در آمد آن زمان بود رونق داشته باشد .
قنات در کنار اینکه یک شیوه ی مهندسی افتخار آمیز برای ما ایرانیان است ولی همچنان می بینیم که این قنات هم از خرافات و قداست مصون نمانده است و گاهی برای خشک نشدن قنات گوسفند قربانی می کردند ولی داستان به اینجا ختم نمی شود .
رشته قناتی در روستای علیم آباد که در حوالی شهر اراک است داستانی عجیب را دل خود نهفته دارد .
در میان قنات هایی که در منطقه ی عراق عجم هست رسمی عجیب وجود داشته که آن قنوات را به نر و ماده تقسیم می کردند و عمده ی قنات ها نر بودند و تعداد کمی از آنها را ماده قلمداد می کردند .
دلیل اینکه مردم آن زمان قنوات را به ماده و نر تقسیم می کردند این بود که ریشه در فرهنگ باستانی ایرانی داشت . دو الهه ی آب به نام آناهیتا «مونث» و تیشتر «مذکر» وجود داشت که بعد از گذر زمان این آیین نر و ماده پنداشتن آب به قنات ها سرایت می کند .
اما 5 دلیل عمده برای نر و ماده انگاشتن قنات وجود داشت که به شرح زیر است :
1 - زمانی که آب قناتی خروشان باشد آنرا نر می دانستند و همانطور هم اگر آب قناتی ملایم بود ماده حساب می شد .
2 - اگر مقنی «چاه کن» در هنگام حفر قنات پوست دستش ترک می خورد و یا زبر می شد آن قنات نر بود و در غیر آن صورت جز دسته ی ماده ها قرار می گرفت .
3 - اگر میزان آب قنات کم و زیاد می شد آن را نر می دانستند و در غیر آن ماده بود .
4 – اگر کف چاه ها از مادر چاه بسیار پایین تر باشد آن قنات ماده است در غیر آن نر بود .
5 – اگر آب قنات آهکی و سنگین باشد نر هست وگرنه ماده محسوب می شد .
قنات روستای علیم آباد به دلیل آن که آبش سنگین و آهکی بود در دسته ی 5 و از نظر اهالی آنجا نر محسوب می شد . مردم و بزرگان آنجا بر این باورند که اگر آب آنجا کم شود باید برای آن زن بگیرند . حتما برای تان عجیب است که چگونه برای یک قنات نر همسری را اختیار می کنند و مسلما در ابتدا در نظرتان می آید که قنات ماده را به عقد آن در می آورند . در صورتی که این طور نیست برای قنات نری که آب آن کم می شود یک نفر از جنس انسان و زنی بیوه را که در آن منطقه است که تن به این ازدواج می دهد را برای آن قنات نیمه خشک عقد می کنند .
در بـین زنان بیوه علیم آباد ، زنی را انتخاب میکنند که تنها باشد و یا نانآوری نداشته باشد . در سال 1350 زن بیوهای را به نام زبیده که او را «زن عمو زبیده» صدا می کردند ، انتخاب می کنند . »
گروهی از ریشسفیدان و معتمدان عـلیم آبـاد به همراه ملای روستای علیم آباد به نام مشهدی ولی الله که از طرف دفتر اسناد رسمی اراک اجازه خواندن خطبه عقد را داشته، به خـانه زن عـمو زبیده میروند و بدون وجود افراد دیگری ، عاقد خطبه عقد را برای قنات جاری میکند و مهریهای هم برای وی تعیین میکند . در هنگام عقد به وی یک خروار گندم میدهند و از آن سال بـه بـعد در ماههای محرم و رمضان ، هر یک از روسـتاییان عـلیم آباد ، به اندازه توانایی خود چیزی به وی میدهد و در هنگام خرمن از 5 تا 10 من گندم به زن عمو زبیده هدیه میکردهاند. با عروسی زن عمو زبیده با قنات مردم مـعتقد بودهاند که آب قنات افـزایش یـافته و به همین سبب از آن به بعد با او با محبت رفتار میکردند.
دو نکته دیگر درباره عروسی قنات بگویم :
الف-علیم آبادیها معتقدند که هر زنی را نمیتوان به عقد قنات درآورد بلکه بایستی زن بیوهای را انتخاب کرد که نـانآوری نـداشته باشد.
ب-موضوع زن گرفتن برای قنات در سایر روستاهای اراک نیز متداول بوده است و این اتفاق در شهرهای دیگری مانند تفرش ، ملایر ، تویسرکان ، محلات ، خمین ، گلپایگان ، دلیجان ، چهار محال ، اصفهان ، دامغان ، شاهرود و یزد انجام شده است .
در پایان اینکه زن عمو زبیده شب های جمعه لخت می شد و در آب قنات آب تنی می کرد . تا مسائل زناشویی را هم به جا آورد...
منبع : نظامهای آبیاری سنتی در ایران - جلد 1 - نوشته ی جواد صفی نژاد - صفحه 249
✍گردآورنده :
#عرفان_ساوه_ایhttps://telegram.me/joinchat/BhG_3zwc6l9GVEZnbZhGLw@ArakiBass