حقوق حیوانات در اسلام ▪️خداوند در سوره‌ی نمل درخصوص اینکه مورچه‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند اینگونه می‌فرمایند: «زمانی که به وادی مورچه‌ رسیدند، یک مورچه ندا داد که ای مورچه‌ها به خانه‌هایتان داخل شوید تا سلیمان و ارتشش ندانسته شما را له نکنند.» (نمل، ۱۸) یعنی سلیمان علیه السلام با آن هیبت و ارتشش شما را «با اطلاع» از بین نمی‌برد. جان هیچ جانداری در دنیا را جز در شرایط «احتیاج و ضرورت» نمی‌گیرد. این نیز نشان‌دهندۀ عظمت حقوق حیوانات در دین اسلام است. ▪️از ابوهریره(رضی‌الله‌عنه) روایت است که: «رسول‌اللهﷺ فرمودند: مردی در راهی می‌رفت و به شدت تشنه شد. آنگاه چاه آبی را یافت، به داخل چاه رفت و آب نوشید؛ سپس بیرون  آمد. ناگهان دید که سگی به علت تشنگی زبانش بیرون شده و خاکها را میخورد. آن مرد گفت: این سگ به حدی تشنه است که من تشنه بودم. آنگاه داخل چاه رفت و موزهاش را از آب پر نمود و با دهانش آن را گرفت و از چاه بالا آمد و به سگ آب داد. آنگاه خداوند متعال عمل او را پسندید و گناهانش را بخشید. گفتند: ای رسول الله! آیا در رسیدگی به حیوانات زبان بسته به ما پاداش میرسد؟ فرمود: کمک کردن به هر موجود زندهای موجب پاداش است.» [۱] ▪️از ابن‌عمر(رضی‌الله‌عنهما) روايت است كه ايشان از كنار تعدادی می‌گذشت كه مرغی را هدف قرار داده بودند و به‌سوی آن، تيراندازی می‌کردند. هنگامی كه ابن‌عمر(رضی‌الله‌عنهما) را ديدند، پراكنده شدند. ابن‌عمر گفت: اين كار را چه كسی انجام داده است؟ كسی را كه چنين كاری بكند، نبی‌اکرمﷺ لعنت نموده است. [۲] ▪️باز از عبدالله‌بن‌عمر(رضی‌الله‌عنهما) آمده است که رسول‌اللهﷺ فرمود: ««یک زن به سبب گربه‌ای، دچار عذاب گردید. آن زن، گربه‌ای را زندانی کرد و نه به او آب و غذایی داد و نه آزادش گذاشت تا از حشرات و گزندگان روی زمین بخورد. در نتیجه، به سبب آن، وارد جهنم شد.» [۳] ▪️امام سیوطی(رحمه‌الله) (م۹۱۱هـ) در کتاب «الحاوی للفتاوی» داستان جالبی را نقل می‌فرماید: «شیخ تاج‌الدین سبکی (رحمه الله) در کتاب (الترشیح) می‌گوید: "روزی با جماعتی جلوی خانه بودم که سگی داشت از کنار ما عبور می‌کرد و [با تکان‌دادن بدنش] آب می‌پاشید و نزدیک بود بر لباسمان برخورد کند؛ آنگاه با عصبانیت او را از خودم دور کردم و گفتم: 'ای سگ، ای توله سگ'؛ در این اثنا بود که شیخ امام تقی‌الدین سبکی - پدرم - از داخل خانه صدای ما را شنید و بیرون آمد و فرمود: 'چرا آن را دشنام می‌دهی؟' عرض کردم: 'من فقط حقیقت را گفتم، مگر این سگ، توله سگ نیست؟' تقی‌الدین سبکی (رحمه الله) فرمود: 'آری، این‌گونه است؛ لیکن تو این حرفت را با حالت دشنام و توهین‌گونه بیان نمودی و این شایسته نیست! تاج‌الدین سبکی (رحمه الله) می‌گوید: در این فایده‌ای است و اینکه جایز نیست هیچ مخلوقی را به‌گونه‌ای که جنبه‌ی توهین باشد صدا کرد.'» [۴] ▪️در سیره و زندگانی امام ابواسحاق شیرازی(رحمه‌الله) (م۴۷۶هـ) نوشته‌اند:  «روزی امام أبواسحاق شیرازی همراه با برخی از شاگردانشان از مسیری عبور می‌کردند که ناگهان در بین راه با سگی مواجه شدند، یکی از همراهان، آن سگ را نهیب داد و دور کرد. امام أبواسحاق او را از این کار منع کرد و به وی فرمود: این سگ را از این راه دور مکن، مگر نمی‌دانی این راه بین من و آن سگ مشترک است.» [۵] ▪️جمهور فقهای مسلمان فرموده‌اند: «اگر مسلمانی فقط آب کافی برای وضویش داشته باشد و در عین حال حیوانی محترم مانند سگ همراه وی باشد که تشنه است، واجب است که این مسلمان به جای وضو با آب، تیمم کند و آب را به آن حیوان بدهد.» [۶] 📚منابع: ۱. صحیح البخاری، ج۳، ص۱۱۱ ح۲۳۶۳؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۱۷۶۱ ح۲۲۴۴. ۲. صحیح بخاری /کتاب ذبح و شکار، ح۵۵۱۵. ۳. صحیح مسلم /کتاب گربه و مار، ح۲۲۴۲. ۴. الحاوی للفتاوی، السیوطی، ج۱، ص۲۸۳. ۵. تهذيب الأسماء للنووی، ج۲، ص۱۷۳؛ طبقات الشافعية الكبری للسبکی، ج۴، ص۲۲۶. ۶. حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، (ط: دار الفکر، بیتا)، ج۱، ص۱۶۲؛ المجموع - النووی، ج۲، ص۲۴۵؛ مراقی  الفلاح شرح متن نور الإیضاح -الشرنبلالی، (ط:۱، المکتبة العصریة، ۲۰۰۵م)، ص۵۱؛ رد المحتار على الدر المختار-ابن عابدین، ج۱، ص۲۳۴؛ کشاف القناع عن متن الإقناع – البهوتی، (ط: دار الکتب العلمیة)، ج۱، ص۱۶۴. «انجمن آنتی‌شبهات» ✾ @anti_shobahat