🇮🇷 نگاه اقتصادی

💠 نظام مسائل اقتصاد ایران در دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ

✍ دکتر عباس علوی راد

◻️ بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ ایالات متحده آمریکا، پرسش پُرتکرار این روزها در میان طیف های مختلف جامعه ایران چگونگی تاثیرگذاری دوره دوم ریاست جمهوری وی بر اقتصاد ایران است.

▫️به باور نگارنده حتی اگر خانم هریس هم برنده انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا می بود در نقطه زمانی کنونی نظام مسائل اقتصاد ایران در سال های پیش رو تغییری نمی کرد.

▫️نظام مسائل اقتصاد ایران کدامند؟ چرا این نظام مسائل در نقطه زمانی شروع به کار چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا اعم از اینکه ترامپ است یا هریس می بود تغییر نمی کند؟

▫️به باور نگارنده نظام مسائل اقتصاد ایران در حال حاضر و سال های پیش رو مربوط به دو مسئله اصلی است. اول نرخ تورم فزاینده و دوم رشد اقتصادی ناکافی و غیر فراگیر:

▪️نرخ تورم فزاینده: در آخرین گزارش رسمی مرکز آمار ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (مهر ۱۴۰۳) نرخ تورم سالانه و نقطه ای شاخص کل به ترتیب ۳۳/۶ و ۳۱/۶ درصد اعلام شده است.

▫️بنابراین حتی اگر خانم هریس به جای ترامپ پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شده بود در اینکه نرخ های تورم فزاینده یکی از مسائل اصلی اقتصاد ایران هست و خواهد بود تغییری ایجاد نمی کرد.

▪️رشد اقتصادی ناکافی و غیر فراگیر: رشد اقتصادی ایران در چهار سال اخیر به طور میانگین به نرخ بلندمدت اقتصاد ایران (طی سال های ۱۳۷۰-۱۳۹۰) یعنی حدود ۴ درصد رسیده است. با این همه با توجه به میانگین نرخ رشد اقتصادی نزدیک به صفر دهه ۱۳۹۰ و فراگیر نبودن آن، یکی دیگر از مسائل اصلی اقتصاد ایران در حال حاضر و سال های پیش رو خواهد بود.

◽️بنابراین صرف نظر از آثار کوتاه مدت پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا بر نظام مسائل اقتصاد ایران، لازم است روی پرسش های زیر تمرکز شود:

۱- در دوره چهار ساله پیش روی ریاست جمهوری ترامپ، قابلیت های نظام حکمرانی اقتصادی کشور برای مهار و کاهش تورم به محدود ۱۰ تا ۱۵ درصد چگونه احتمالا تضعیف خواهد شد و چگونه می توان مانع آن شد؟

۲- در حالی که دوره چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ همزمان با ۴ سال باقی مانده برنامه هفتم پیشرفت خواهد بود، چگونه دست یابی به هدف ۸ درصدی رشد اقتصادی با عدم تحقق احتمالی مواجه خواهد شد و چگونه می توان مانع آن شد؟

۱۹/آبان/۱۴۰۳

🇮🇷 کانال نگاه اقتصادی

💠 ضریب جینی کل کشور بعد از دو سال کاهش, دوباره در سال ۱۴۰۲ افزایش یافت

▫️مرکز آمار ایران ضریب جینی (یکی از معیارهای تعیین فاصله طبقاتی) کل کشور در سال ۱۴۰۲ را معادل ۰/۳۹۷۹ گزارش نمود که نسبت به سال ۱۴۰۱ (۰/۳۸۷۷) افزایش یافته است.

▪️به نظر می رسد استمرار تورم های بالای ۴۰ درصد در سال ۱۴۰۲ قدرت خرید یارانه های افزایش یافته دهک های پایین درآمدی در خرداد ۱۴۰۱ را تحت تاثیر قرار داده است.

علوی راد / کانال نگاه اقتصادی
۲۶/شهریور/۱۴۰۳
✅ @AlaviRad_Economics

💠 درس های کاهش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۹۰ به مدیریت اقتصادی در ایران

✍ دکتر عباس علوی راد

◻️ یکی از تحولات مهم اقتصاد ایران در دهه ۱۳۹۰ کاهش درآمدهای نفتی به ویژه نسبت به دهه ۱۳۸۰ می باشد. این موضوع به شکل کاملا عبرت آموز نشان داد نظام اقتصاد ایران نسبت به کاهش درآمدهای نفتی به شدت آسیب پذیر است.

▫️اول: کاهش درآمدهاي نفتی در دهه ۱۳۹۰، به ویژه در سال های ۱۳۹۷ به بعد نشان داد سیاست گذار اقتصادی قابلیت و انعطاف پذیری دهه ۱۳۸۰ برای سرکوب نرخ ارز را نداشته و تکانه های ارزی در فواصل زمانی کوتاه تری رخ می دهند.

▪️شواهد: در سال های پس از جنگ تحمیلی طی دو دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ دو تکانه ارزی کم دامنه رخ داده است. در همین حال فقط در دهه ۱۳۹۰ چهار تکانه ارزی شدید به وقوع پیوسته است.

▫️دوم: با کاهش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۹۰، انعطاف پذیری و قابلیت های دولت ها برای پرتاب تورم به آینده کاهش یافته است.

▪️شواهد: میانگین نرخ تورم در دهه ۱۳۹۰ به طور قابل ملاحظه ای از میانگین بلندمدت آن بالاتر و پایداری نرخ تورم بالای ۴۰ درصد پس از سال ۱۳۹۷ در ۸۰ سال گذشته بی سابقه است.

▫️سوم: با کاهش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۹۰، کیفیت حکمرانی اقتصادی به شدت تنزل یافته است. در واقع همزمان با شوک های با منشاء های مختلف به صورت پیوسته و سریالی به سمت عرضه کل در اقتصاد ایران، کیفیت حکمرانی اقتصادی برای مراقبت از محیط کسب و کار کاهش یافته است.

▪️شواهد: بر اساس طرح پایش ملی محیط کسب و کار ایران (اتاق ایران) شاخص ملی کسب و کار از ۵/۶۹ (بدترین ارزیابی ۱۰) در بهار ۱۳۹۶ به ۶/۴۹ در پاییز ۱۳۹۷ (خروج آمریکا از برجام) می رسد و بر اساس آخرین گزارش اتاق ایران(بهار ۱۴۰۳) شاخص آن ۶/۰۴ گزارش شده است.

▫️چهارم: با کاهش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۹۰، به ویژه در سال ۱۳۹۷ به بعد، فساد پذیری در اقتصاد ایران بیشتر شده است‌.

▪️شواهد: رتبه ایران در شاخص بین المللی ادارک فساد (سازمان بین المللی شفافیت) از رتبه ۱۳۰ در سال ۱۳۹۶ به طور متناوب تنزل یافته و در سال ۱۴۰۰ به رتبه ۱۵۰ رسیده است.

▫️پنجم: با کاهش درآمدهای نفتی در دهه ۱۳۹۰، مدیریت ها در ارکان اقتصادی دولت ها نسبت به دهه ۱۳۸۰ شکننده و متزلزل تر شده است.

▪️شواهد: تغییرات پی در پی و زود هنگام روسای بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه کشور در سال های ۱۳۹۷ به بعد و در دوره زمانی اوج کاهش درآمدهای نفتی شواهد خوبی برای این ادعا هستند.

◽️حالا باید منتظر ماند تا ببینیم دولت چهاردهم برای عبور از چالش دوگانه درآمدهای نفتی و ناامنی اقتصاد ایران چه راهبردی را در دستور کار قرار خواهد داد: ۱- راهبرد مدیریت اقتصاد ایران با استمرار تحریم ها ۲- راهبرد حذف تحریم ها و تکیه مجدد به افزایش درآمدهای نفتی ۳- راهبرد حذف تحریم ها و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی.

۲۶/شهریور/۱۴۰۳

🇮🇷 کانال نگاه اقتصادی

💠 سیگنال های مهم رئیس کل بانک مرکزی به دولت دکتر مسعود پزشکیان

✍ دکتر عباس علوی راد

◻️ چند روز پیش و در جریان همایش بانکداری اسلامی، دکتر فرزین رئیس کل بانک مرکزی اطلاعات مهمی پیرامون چشم انداز رشد اقتصادی و نرخ تورم ایران در سال ۱۴۰۳ ارائه نمود:

▫️رشد اقتصادی ایران در بهار ۱۴۰۳ نسبت به بهار ۱۴۰۲ با ۱/۵ درصد کاهش به ۴/۲ درصد رسیده است.

▫️دو بخش صنایع و معادن و خدمات ایران در بهار ۱۴۰۳ نسبت به بهار ۱۴۰۲ با کاهش رشد مواجه بوده اند.

▫️دکتر فرزین بر اساس مدل های رشد مورد نظر خود پیش بینی نمود رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۳ معادل ۳/۷ درصد باشد.

▫️علاوه بر این، رئیس کل بانک مرکزی پیش بینی کرد نرخ تورم سال ۱۴۰۳ به کانال ۳۰ درصد برسد.

▪️موارد فوق سیگنال های مهمی را به دولت تازه شروع به کار کرده دکتر پزشکیان و جامعه ایران می دهد:

▫️اول: رفاه آسیب دیده ایرانیان از دو جبهه تورم های فزاینده و کاهش درآمد سرانه واقعی حداقل تا پایان سال ۱۴۰۳ بهبود چشمگیری نخواهد داشت.

▫️دوم: حتی نیمی از رشد اقتصادی ۸ درصدی هدف گذاری شده برنامه هفتم پیشرفت کشور هم در سال اول آن محقق نمی شود.

▫️سوم: تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی لوازمی دارد که بدون فراهم کردن آنها، در حد یک آرمان باقی خواهد ماند.

◻️نگارنده در جریان رقابت های انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری ایران هم مطرح نموده بوده که هر دولتی با هر گرایش سیاسی قادر به معجزه اقتصادی در کوتاه مدت نخواهد بود. البته این هرگز به معنی بستن پنجره های امید یک ملت نیست، بلکه به معنی واقع گرایی در کارکردهای اقتصاد کلان است.

۲۳/شهریور/۱۴۰۳

🇮🇷 کانال نگاه اقتصادی

اهمیت و ارزش اقتصادی خروج مهاجران غیر قانونی و کاهش تعداد مهاجران در اقتصاد ایران با رویکرد تعاملی( نظریه بازی ها)

https://t.center/Economedia

آقای رئیس کل، وقتی ترمز تسهیلات و ترازنامه را می کشید و همه بانکها را به یک چوب می رانید که تورم را مهار کنید، شایسته است برای پیشگیری از رکود، سیاست انبساطی مالی یعنی فروش هوشمند و منظم اوراق تحقق یابد، مثلا از اوضاع بازار مسکن خبر دارید؟ در ضمن بورس یک بازار است و برای حل معضلاتش دنبال راه حل اقتصاد کلان نروید، کافی است کاری کنید بازار اولیه و تولید رونق یابد تا مشکلات بازار ثانویه نیز حل شود، باور ندارید؟ از متخصص اقتصاد کلان در حوزه پولی که اتفاقا مشاور و همراه صمیمی وزیر اقتصاد است، بپرسید، در ضمن چرا راه حل اخیرتان برای کمک به بورس که شما متولی آن نیستید، زودتر به فکرتان نرسید؟

https://t.center/Economedia

💠 رشد اجاره مسکن از نرخ تورم عمومی تبعیت می کند یا نرخ های دستوری؟

▪️شرح تصویر: مقایسه نرخ های تورم ماهانه شاخص کل، اجاره مسکن و میانگین آنها در پنج ماهه اول سال ۱۴۰۳

▪️چنانچه ملاحظه می گردد اگر چه نرخ های تورم ماهانه شاخص کل و اجاره مسکن در برخی ماه ها اختلاف قابل ملاحظه ای دارند، لیکن میانگین پنج ماهه نرخ تورم ماهانه شاخص کل (۲/۴۸ درصد) با نرخ تورم اجاره مسکن (۲/۵۲ درصد) بسیار به هم نزدیک هستند.

▪️طبق قانونی که اجرای آن از اوایل تیر ماه سال جاری شروع شد، صاحب‌ خانه‌ها مکلف شدند قراردادهای اجاره ۱۴۰۳ را با رشد حداکثر ۲۵ درصدی اجاره‌بها نسبت به ارقام ۱۴۰۲ تنظیم کنند.

▪️حالا گزارش مرکز آمار ایران از نرخ های تورم مرداد ۱۴۰۳ نشان می دهد نرخ تورم ماهانه اجاره مسکن (۳/۲ درصد) فراتر از تورم ماهانه شاخص کل (۲ درصد) بوده است.

▪️علاوه بر این نرخ تورم نقطه ای اجاره مسکن در مرداد ۱۴۰۳ معادل ۴۳ درصد بوده که به طور واضح نشان می دهد سیاست تعیین سقف ۲۵ درصدی رشد اجاره بها حداقل در مرداد شکست خورده است.

۵/شهریور/۱۴۰۳
علوی راد / کانال نگاه اقتصادی

✅ @AlaviRad_Economics

💠 استان یزد رکورددار بالاترین نرخ تورم سالانه کشور در دوره سه ساله دولت سیزدهم

▪️شرح تصویر: مقایسه میانگین نرخ تورم سالانه شاخص کل طی دوره ۱۴۰۲-۱۴۰۰ در استان های یزد، اصفهان، لرستان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و کل کشور(خط نارنجی)

▪️چنانچه ملاحظه می گردد هر پنج استان مورد اشاره دارای میانگین نرخ تورم سالانه بیشتر از کل کشور بوده اند.

▪️اوج شکاف منطقه ای نرخ تورم مربوط به فراتر رفتن ۶/۵ درصدی میانگین نرخ تورم سالانه طی دوره ۱۴۰۲-۱۴۰۰ در استان یزد نسبت به کل کشور است. این یعنی بیشترین فشار تورمی در میان استان های کشور طی سه سال اخیر بر مردم استان یزد وارد شده است.

۲۷/مرداد/۱۴۰۳
علوی راد / کانال نگاه اقتصادی
✅ @AlaviRad_Economics