اتاق‌های فکر و اندیشکده‌ها جواب چه سوالاتی هستند؟ آیا در تصمیم‌گیری‌ها مؤثرند؟ (۱/۲)
#مهدی_فصیحی_هرندیاخیراً که آقای پزشک‌یان از یکی از اتاق‌های فکر کشور نام برد و گفت که کار آن اتاق را روی برنامه هفتم داده است بررسی کنند، احتمالاً خیلی از اتاق فکر کشور غبطه خوردند که ای کاش ما هم مثل اینها «مؤثر» بودیم!
اینجا می‌خواهم عرض کنم که اصلاً این خبرها در ایران که هیچ، در دنیا هم نیست. اتاق‌های فکر در تصمیمات مؤثر نیستند چون علم، در سیاست به معنای politics آن مغفول است. پس اگر موثر نیستند چرا هستند؟
🔖اتاق‌های فکر اغلب به تأثیر خود بر سیاست و گفتمان سیاسی می‌بالند و اغلب دخالت خود در سیاست‌ها یا حضور در رسانه ها را به عنوان دلیلی بر تأثیر خود ذکر می کنند. برخی از اندیشکده‌ها در درگاه‌های خود لیست بلند‌بالایی از مواردی را نشان دادهاند که با فلان سیاستمدار گفتگو کرده‌اند و غیر مستقیم این تلقی را القا میکنند که مسیرهای تبدیل سیاست policy به سیاست politics در فلان زمینه از ما می‌گذرد لذا اندیشکده تأثیرگذاری هستند. البته یک دلیل واضح برای این بهتر است بگویم تبلیغات وجود دارد؛ این به جذب سرمایه‌گذاران و افراد بزرگ و خوشنام در رشته‌های مختلف به آن اتاق کمک میکند و یک کلام ترفند شبکه سازی است و لزوما چیز بدی نیست. منتهی با موثر بودن متفاوت است.
دلیل عدم تأثیر اندیشکده‌ها هم ساده است اگر به عوامل دیگری که میتوان به راحتی ادعا کرد که تأثیرگذارتر بوده‌اند، توجه کنیم: از جمله دستور از بالا، افکار عمومی، گروه‌های ذینفع خصوصی که در دنیای سیاست به deep state ترجمه شده و … . چند نمونه زیر نشان می‌دهد که اندیشکدههای بزرگ دنیا با بودجه‌های دست و دلبازانه هم نتوانسته‌اند از وقوع تصمیمات سیاستی بد جلوگیری کنند.
👇🏾۱- برگزیت Brexit. علیرغم تلاش‌های هماهنگ اندیشکدههای متعدد در سراسر طیف سیاسی بریتانیا برای استدلال علیه برگزیت، نه نتیجه همه‌پرسی و نه تصمیمات دولت در جریان مذاکرات، نظرات آنها را منعکس نکرد.
۲-جنگ عراق: در اوایل ۲۰۰۰، اندیشکدههای گردن کلفت، از جمله موسسه بروکینگز و بنیاد کارنگی، با جنگ مخالف بودند. بررسی‌ها و تحلیلهای گسترده ارائه کردند و پتانسیل بی‌ثباتی طولانی مدت و ماهیت مشکوک اطلاعات مربوط به سلاح های کشتار جمعی را برجسته کردند. ولی ایالات متحده و بریتانیا در سال ۲۰۰۳ تهاجم را ادامه دادند که البته هر روز که جنگ ادامه پیدا می‌کرد، تایید پیش‌بینی‌های اندیشکده‌ها بود.
۳- اقدامات ریاضتی ( اتحادیه اروپا): پس از بحران مالی ۲۰۰۸ آمریکا، اروپا تحت تأثیر سیاست های ریاضتی مورد حمایت صندوق بین المللی پول (IMF) و برخی دولتهای ملی، سیاست کاهش شدید بودجه را اجرا کردند. اندیشکدههای متعددی مانند مؤسسه اتحادیه‌های کارگری اروپا و مرکز تحقیقات سیاست‌های اقتصادی نسبت به این اقدامات هشدار دادند و استدلال کردند که این اقدامات باعث توقف رشد اقتصادی و افزایش بیکاری میشود. علیرغم این هشدارها، سیاست های ریاضتی اتخاذ شد و منجر به مشکلات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی در سراسر این قاره شد.
۴- سیاست‌های تغییر آب و هوا (استرالیا): اندیشکده‌هایی نظیر شورای آب و هوا و موسسه استرالیا در مخالفت با حمایت دولت از استخراج زغال سنگ و عدم تمایل آن به اتخاذ سیاست های تهاجمی تر آب و هوایی داستان‌ها سرائیدند. علیرغم اجماع علمی واضح در مورد تغییرات آب و هوایی، چند دولت استرالیا پی در پی به حمایت از صنعت زغال سنگ ادامه دادهاند.
۵- در طول تلاش‌ها برای لغو و جایگزینی قانون مراقبت مقرون‌به‌صرفه (ACA) آمریکا در سال ۲۰۱۷، بسیاری از اندیشکده‌ها، از جمله مؤسسه شهری و صندوق مشترک‌المنافع، تحلیلهای مفصلی ارائه کردند که تأثیرات منفی بالقوه لغو دسترسی میلیون‌ها آمریکایی به مراقبت‌های اولیه بهداشتی را برجسته می‌کرد. علیرغم آن، فشار سیاسی برای لغو ACA ادامه یافت.
۶- تعطیلی مدارس (پرو): آخرین نمونه تعطیلی مدارس پرو به مدت دو سال در طول همه گیری کووید بود. پرو آخرین کشوری بود که مدارس را باز کرد! در آن دوره، کارشناسان سیاست آموزشی و اندیشکده‌ها نتوانستند ادعای قانع‌کننده‌ای برای دولت پرو علیه این اقدام ارائه کنند. جالب اینکه وزرای آموزش و پرورش در آن دوره، مدیران سابق دو اتاق فکر برجسته پرو (GRADE و IEP) بودند.
📌پس کارائی اندیشکده‌ها در چیست؟ جواب: اتاق‌های فکر مفیدند ولی نه لزوماً مؤثر! ارزش واقعی اتاق‌های فکر به جای تأثیرگذاری، در مفید بودن آنها است. مشارکت آنها در نظام سیاسی چند وجهی و ضروری است، حتی اگر مستقیماً بر تصمیمات سیاسی تأثیر نگذارند. من در مورد کارکردهای متعدد اتاق های فکر نوشته ام. چکیده دلایل مفید بودن آنها این است:
جمع‌آوری داده، ارتقاء ایده
ها و اعتبار دادن به آنها
👇🏾ادامه در پائین …
@ab_natalabideh
