"دیپلماسی چندلایه، نجاتبخش تالاب
#هامون خواهد بود"
@WaterDiplomacyتالاب
#هامون و ریزگردهایش جنوب شرقی ایران را به محلی غیرقابلسکونت تبدیل کرده است. بستر هامون ریزگردهایی تولید میکند که ساکنان جنوب شرق ایران را به سمت استانهای شمالیتر کوچ داده و این مهاجرت اجباری، بخشهای وسیعی از ایران را تحت تأثیر قرارداده است. پژوهشگران عرصه دیپلماسی آب، این ماده حیاتی را ابزاری در دست سیاستمداران میدانند که میتواند نقش منفی در امنیت مناطق پاییندست ایفا کند اما آقای حجت میانآبادی، یکی از پژوهشگران حوزه دیپلماسی آب بر این باور است که با استفاده از یک دیپلماسی چندلایه، هنوز هم میتوان به احیای تالاب هامون امیدوار بود و تهدید ایجادشده را به فرصت تبدیل کرد.
بخشی از مردم
#سیستان و
#بلوچستان، در جریان کوچ اجباری سه دهه گذشته خود، مشهد را بهعنوان سرزمین دوم بعد از سیستان انتخاب کردهاند و سیاستهای افغانستان، متأسفانه بار دیگر آنها را ناگزیر به کوچ اجباری دیگری میکند. لبهای خشکیده هامون منتظر حقآبه تاریخی و طبیعی خود است اما آیا ایران توافقی با این کشور همسایه برای تأمین چنین حقآبهای دارد؟
حجت میانآبادی کارشناس دیپلماسی آب در پاسخ به این پرسش به «صبح نو» میگوید: در رودخانههای مرزهای شرقی کشور، قرارداد معروف 1351 را با افغانستان منعقد کردهایم. وی اضافه میکند: بر اساس این قرارداد، افغانستان باید سالانه درمجموع 820 میلیون مترمکعب آب به ایران تحویل دهد.
به گفته این کارشناس دیپلماسی آب در سالهایی که مذاکرات بین ایران و افغانستان بر سر آب در حال انجام بود، مسائل زیستمحیطی و حقآبه تالابها در کمتر نقطهای از جهان موردتوجه قرار میگرفت و توافق دو کشور بر سر تأمین نیازهای شرب و کشاورزی بود. وی بیان میکند: با توجه به شرایط جدید و تبعات زیستمحیطی خشک شدن هامونها، باید بار دیگر دو کشور بر سر مساله آب مذاکرات جدیای را انجام دهند.
میانآبادی میگوید: نام
#هامون درکنوانسیونهای بینالمللی ثبتشده و طبق این کنوانسیونهای متعدد زیستمحیطی، حفظ و نگهداری این تالاب به عهده همه کشورهاست. وی با تأکید بر استفاده از پتانسیلهای زیاد دیپلماسی آب برای نجات هامون، به از دست رفتن فرصت ایجادشده در جریان قرارداد
#چابهار اشاره میکند.
به گفته این کارشناس دیپلماسی آب، با استفاده از بحثهای ترانزیت، تبادل انرژی، پروژههای عمرانی و غیره میتوانیم افغانستان را تشویق کنیم تا بر سر حقآبه هامون با ایران همکاری کند. وی تأکید میکند: با تکیهبر پتانسیل کنوانسیونهای بینالمللی روی حفاظت تالابها و مسائل محیطزیستی، جای کار جدی برای نجات هامون وجود دارد. وی با دید مثبت به مذاکرات ایران و افغانستان برای تأمین حقآبه این تالاب جنوب شرق نگاه کرده و بر این باور است که با دیپلماسی چندلایه میتوانیم حقآبه تالاب هامون را از رودخانههای منتهی به این تالاب که در افغانستان جاریاند، احیا کنیم.
ایران بر اساس قرارداد 1351 فقط درباره دریافت حقآبه از رودخانه
#هیرمند با
#افغانستان به توافق رسیده است اما به گفته احمد قرایی، عضو هیات علمی پژوهشکده هامون، بهجز این رودخانه، سه رودخانه دیگر به نامهای فرارود، خاش رود و سیستان رود که آب کمی را به ایران میآورد در تغذیه این تالاب جنوب شرق کشور، مؤثرند. وی به «صبح نو» میگوید: برای تمام این رودخانهها، با کشور افغانستان تفاهمنامه نداریم.
وی اضافه میکند: تالاب هامون یک مجموعه بینالمللی است که نام آن در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و باید از این پتانسیلها برای احیای آن استفاده کنیم. این عضو پژوهشکده هامون بیان میکند: ثبتنام هامون بهعنوان یک تالاب بینالمللی، حیات این تالاب را به مسالهای فرامرزی تبدیل کرده و تمامی کشورها در برابر آن مسوول هستند. پروتکلهای بینالمللی مرتبط با تالابهای بینالمللی درواقع معاهدههای فراملی و بینالمللی اند که همه کشورها باید به مفاد آن عمل کنند در غیر این صورت با برخورد قهری تمام کشورهای عضو نهادهای بینالمللی مواجه میشوند. وی ادامه میدهد: متأسفانه تاکنون ایران از این ظرفیتها استفاده نکرده است.
البته قرایی از منظر دیگری نیز به مساله احیای هامون نگاه میکند. وی بر این باور است که میتوانستیم بهجای آنکه به مرز یک نگاه سیاسی و امنیتی داشته باشیم و آن را تهدید بدانیم، از ابعاد مثبت آن یعنی رابطه قومی و خویشاوندی مردم سیستان با ساکنان کشور افغانستان استفاده کنیم.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه هامون میگوید: اگر در افغانستان آگاهیرسانی کافی میشد که مشکلات ناشی از خشک شدن هامون، گریبان آنها را نیز میگیرد، شرایط بهتری برای مردم منطقه فراهم میشد.
https://goo.gl/lKYZsJ@WaterDiplomacy