کسی از دموکراسی حرفی نمیزدگفته شده و همچنان گفته میشود که ایرانیان در جریان انقلاب ۵۷، میدانستند "چه نمیخواهند" اما از این که "چه میخواهند"، آگاهی نداشتند و چیزی نمی دانستند.
بر این گفته، بسیار تاکید شده و بسیاری نیز آن را به عنوان یک اصل خدشه ناپذیر پذیرفتهاند؛ در حالی که قضیه کاملأ بر عکس است و باید گفت از قضا مردمان آن دهه، خیلی هم خوب میدانستند چه میخواهند و از مطالبه خود به درستی اگاه بودند: بدون تردید آنها انقلاب اسلامی میخواستند یا حداقل جمهوری اسلامی میخواستند آن هم "نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد" و به خواسته خود نیز دست یافتند.
همانطور که در
#انقلاب_مشروطه، مردم مشروطه میخواستند و به آن دست یافتند و در دوران رضا شاه
#مدرنیته را لازم داشتند و باز هم به آن دست یافتند. همین مردم در مبارزات سالهای ۳۰ تا ۳۲ ملی شدن صنعت نفت را میخواستند و نفت ملی شد و بعد ثبات سیاسی را خواستار شدند و به "جزیره ثبات" رسیدند؛ اما این کافی نبود، مدینه فاضله دور بود، همه چیز غربزده به نظر میرسید و بی عدالتی هم بود و در این حال گمان میرفت کیمیایی به نام اسلام وجود دارد که میتواند هر چیزی را حتی چوب و سنگ را هم تبدیل به زر کند؛ این بود که چپها و راستها در کنار اسلامگرایان جبهه متحدی ایجاد کردند تا رویای خود را محقق کنند. رویایشان خیلی روشن بود.
در این دوره، آنها که مخالف این روند بودند، حرفی برای گفتن و رویایی برای عرضه کردن، نداشتند. از این رو از
#دموکراسی حرفی در میان نبود، از
حقوق مدنی و
#جامعه_مدنی، از
#حقوق_بشر و
#حقوق-شهروندی نیز تقریبا حرفی در میان نبود.
در واقع کسی اهمیت چندانی برای این موضوعات قائل نبود. تصور انقلاب گرایان این بود که چون که صد آید (انقلاب اسلامی بشود) نود ( آزادی و دموکراسی) هم قاعدتا پیش ماست و اگر نباشد هم اهمیتی ندارد چون کیمیا کار خودش را میکند.
بنابراین باید گفت آنها دقیقا میدانستند چه میخواهند اما نمی دانستند که چه نمیخواهند. آنها به آزادی مثبت اندیشیده بودند اما آزادی منفی را جدی نگرفته بودند: این که قیم نمیخواهند، نظارت استصوابی نمیخواهند، قانونگریزی نمیخواهند، غرب ستیزی نمیخواهند، آمران به معروف نمیخواهند، تبعیض نمیخواهند، دخالت در حریم خصوصی را نمیخواهند و ...
و حالا پرسش این است که ما در این مقطع چه میخواهیم؟ حالا ما بر عکس نسل انقلابگر میدانیم چه نمیخواهیم ولی در این که چه میخواهیم متفق نیستیم. آیا ما یکپارچه خواهان دموکراسی هستیم؟ آیا میخواهیم به جامعهی باز برسیم؟
در یک کلام رویای ما فارغ از آنچه رویا فروشان میگویند چیست؟
علیرضا شریفی
#تحلیل_زمانه 🌍 @TahlilZamane