🔎🔍🔎🔍🔎🔍🔎🔍 ‍ . ‍ #راز_آفرینش از نگاه شاهنامه ۵- پیدایی جان! شاهنامه و گفتارهای ایرانی گواه باور نیاکان به پیدایی «جان» یا «نخستین جاندار» بر روی زمین در بریده‌ای از زمان است! فرگشت(تکامل) نخستین جاندار به گیاه و جنبنده(حیوان) و سپس مردم(انسان) پاره‌ای از همین باورها است! نام‌واژه «کیومرث» در اوستا «گَیَ مَرِتَن gayamaretan» بوده که در پهلوی «گَیومرت» و سپس در فارسی «کیومرث» گفته شده است، بررسی ریشه واژه یادشده گویای آن است که: ۱-بخش نخست، «گَیَ» (از ریشه کهن‌آریایی Gwei) برابر «زندگی»ست که در گیاه و گاو و جان و زیستن و... برجاست! ۲-«مَرِتَن» (از ریشه کهن‌آریایی «مِرMer») برابر «میرا/فانی»ست که در «مَرگ» و «مُردن» و «اَمُرداد» و... برجاست! پس «گَیَ مَرِتَن» (کیومرث) برابر است با «جان میرا»(زندگی فانی-جانی که سرانجامش مردن است!). آشکار است که هیچ زنده‌ای انجامی جز مردن ندارد! اوستا آدمی را برآمده از گیاهی (ریواس) می‌داند که آن «گیاه» خود از تخمه‌ی «کیومرث» رُست! برابر بودن «گَیومرت/کیومرث» با نخستین جاندار(در شاهنامه : جانور!) را شاهنامه نیز گواه است: چُن از خاک تا جانور بنده کرد، نخستین، گَیومرت را زنده کرد! زنده یاد استاد مهرداد بهار، کیومرث را به نطفه عظیم نخستین مانند کرده!*** دانش امروز، نخستین جان را در پیکر تک یاخته‌های بزرگی دانسته که بیش از چهار میلیاردسال پیش پدید آمدند! (رخشاره پیوست) در دیگر گفتارهای ایرانی کهن، کیومرث را از نخستین آدمی دانسته اند، تا نخستین شاه! نگارنده از باهم سنجیدن گفتارهای کهن ایرانی و یافته‌های دانش امروزی چنین درمی‌یابد که کیومرث شاهنامه خود «شاه‌انگاشته»ی نمادینِ دورانی چهارمیلیارد ساله از فرگشت(تکامل) است که آغاز آن پیدایی نخستین جان است و انجامش نابودی(انقراض) نئاندرتالها! این پرمانه(مفهوم) را در جستار ویژه #کیومرث بیشتر وامی‌کاویم! 🔎🔍🔎🔍🔎🔍🔎🔍 ** خالقی مطلق ۴ از۴ - خسروپرویز۱۱۶۳ *** پژوهشی در اساطیر ایران - انتشارات آگاه - چاپ هشتم - ر۴۹ https://t.center/ShahnamehToosi