بسم الله
🔰 خلاصه
#سخنرانی هیأت دانشگاه شریف ١
📌 موضوع:
مبانی سلوک الی الله (جلسه ١)
📆 ۴ مهر ۱۴۰۲ |
لینک صوت |
لینک خلاصه متن👤 حجتالاسلام
#صالحی▫️١🔸 «یا أیُّهَا الْإنسانُ إنَّکَ کادِحٌ إلیٰ رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقیه...»🔻علامه طباطبایی در تفسیر المیزان میفرمایند خداوند در قرآن دو روش کلی در بیان محتوا دارد؛ یکی بیان هدایت در ضمن ساختار هدایتی خاص در سورههاست. سوره یک قالب ویژه است برای بیان یک مأموریت هدایتی خاص. ابتدا و انتهای یک سوره همه دارند یک ساختار هدایتی خاصی را ایجاد میکنند برای رساندن مخاطب به آن هدایت.
🔻روش دوم قالب آیات است. آیات یک سوره هم به صورت مستقل یک بیان هدایتی ویژه دارند هم در ساختار سوره یک هدایتی را در راستای هدف سوره دنبال میکنند.
🔻سورهی انشقاق یک ساختار هدایتی خاص دارد. از ابتدا تا انتهای سوره با آیاتش یک هدفی را دنبال میکند؛ بعضی آیات مقدمهاند و بعضی آیات نقاط کانونیاند که مقدمات برای رسیدن به این نقاط است:
🔸سیاق اول، حرکت گریزناپذیر انسان بهسوی پروردگار🔻«بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحِيم، إِذَا السَّمَاءُ انشَقَّت» آن گاه که آسمان میشکافد. «وَ أَذِنَت لِرَبِّهَا وَ حُقَّت» که آسمان در این تحولش دارد فرمانبرداری از پروردگارش میکند، و همین شایسته است.
🔻«وإِذَا الأَرضُ مُدَّت» و همهی پستی و بلندیهای زمین صاف میشود، «و أَلقَت مَا فِیهَا وَ تَخَلَّت» و هر چه در درون دارد بیرون میریزد، «و أَذِنَت لِرَبِّهَا وَ حُقَّت» و در این امر دارد از پروردگارش اطاعت میکند و همین شایسته است.
🔻حالا خدای سبحان رو به مخاطب اصلیاش میکند، «یا أَیُّهَا الإِنسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّکَ کَدحًا» تو در تلاش و حرکتی سخت به سوی پروردگارت هستی، «فَمُلَاقِیهِ» و پروردگارت را ملاقات میکنی.
🔻این حرکت گریزناپذیر است، همانطور که زمین و آسمان به سوی امر پروردگار حرکت میکنند، تو نیز در چنین حرکتی به سوی پروردگارت هستی. در این مسیر نوع توجه و حرکت تو به سوی این ملاقات، دو نوع ملاقات را برای تو رقم میزند؛
🔻«فَأَمَّا مَن أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ» آن کسی که کتاب اعمالش به دست راستش داده شود، «فَسَوْفَ یُحَاسَبُ حِسَابًا یَسِیرًا» او حساب آسانی خواهد داشت. «وَیَنقَلِبُ إِلَىٰ أَهلِهِ مَسرُورًا» و با خوشی و شادمانی وارد میشود و اهلش را ملاقات میکند.
🔻«وَ أَمَّا مَن أُوتِیَ کِتَابَهُ وَرَاءَ ظَهرِهِ» و اما کسی کتاب اعمالش از پشت سر به او داده شود، «فَسَوفَ یَدعُو ثُبُورًا وَ یَصلَىٰ سَعِیرًا» با داد و فریاد به سمت آتش جهنم میرود. «إِنَّهُ کَانَ فِی أَهلِهِ مَسرُورًا» این قبلا در دنیا بود که با اهلش خوشی داشت، «إِنَّهُ ظَنَّ أَن لَّن یَحُورَ» و به ملاقات امروزش باور نداشت، «بَلَىٰ إِنَّ رَبَّهُ کَانَ بِهِ بَصِیرًا» و خدا به وضعیت او بینا بود.
🔻تا اینجا سیاق و دستهی اول مجموعهی آیات سوره است. نقطهی تمرکز این سیاق کجا بود؟ آیه ۶ که گفت «یَا أَیُّهَا الإِنسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّکَ کَدحًا فَمُلَاقِیهِ» آیات قبل مقدمهای بود برای بیان این ملاقات. آیات بعد هم میگفت که این ملاقات چه صورتهایی دارد.
🔸سیاق دوم، حرکت مرحلهبهمرحله🔻در دستهی دوم و سیاق دوم آیات، خدای سبحان دربارهی این حرکت قطعی به سمت ملاقات خدا بیان میکند که این حرکت مرحلهبهمرحله است.
🔻از آیه ۱۶ به بعد خداوند قسمهایی یاد میکند. دقت کنید به چهچیزهایی قسم میخورد؟ «فَلَا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ، وَ اللَّیلِ وَ مَا وَسَقَ، وَالقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ» ما وقتی قسم میخوریم به چیزهایی قسم میخوریم که یک ارزش قدسی و ارزش والایی دارند. خداوند به چه چیزی قسم میخورد؟ چیزهایی که خدا به آنها قسم یاد میکند بهخاطر نسبتی که با خدا دارند و آیهای از خدا که هستند ارزش خاصی پیدا میکنند.
🔻«فَلَا أُقسِمُ بِالشَّفَقِ» قسم میخورد به شفق. شفق قبل از غروب آفتاب است، سرخیای که آسمان پیدا میکند هنگام غروب نامش شفق است. شفق حرکت از روز به سمت شب است. «و اللَّیلِ ومَا وَسَقَ» بعد به شب؛ در ادامهی حرکت قبل هوا تاریک و تاریکتر میشود تا تاریکی کامل آسمان را فرامیگیرد. خدا به این حرکت به سمت تاریکی کامل قسم میخورد. «والقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ» آیهی عکس آیات قبل حرکت به سمت روشنایی است؛ به ماه اشاره میکند، هنگامی که رو به کاملشدن میرود.
🔻این سه قسم را خدا یاد میکند تا چه بگوید؟ میرسیم به نقطهی کانونی سیاق دوم؛ «لَتَرکَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٍ» قطعا شما پیوسته در حال دگرگونی هستید. از مرحله و طبقهای به مرحله و طبقهی دیگر منتقل میشوید. در این حرکت به سوی پروردگار عالم.
🔻این قسمها مَثَل حرکت انسانهاست. دو قسم اول مثل حرکت کافران به سمت تاریکی، و قسم سوم مثل حرکت مؤمنان به سوی روشناییست.
👇👇👇