🔴توسعه به شیوه سافاری پارک
قزوین
📝یادداشت دکتر
#کمیل_سوهانیروزنامه
#شرق ١٩ فروردین
...ادامه
نزدیــک بــه هزار ســال پیــش؛ یعنــی زمانی که جمعیت شــهر قزوین بســیار کمتر از جمعیت کنونی بود و احیانا بارش برف بر رشــته کوه البرز بســیار بیش از میزان امروز آن،
#ناصرخســرو قبادیانی در سفر خود در روز دهم محرم به قزوین رســید و نوشــت: «دهم محرم به قزوین رســیدم. باغســتان بســیار داشت، بی دیــوار و خار و هیچ مانعی از دخــول در باغات نبود و قزوین را شــهری نیکو دیدم، بارویی حصین و کنگره بر آن نهــاده، مگر آنکه آب در وی انــدک بود و منحصر به کاریزهــا در زیر زمین».
توصیف موجز ناصرخســرو از قزویــن، حاوی نکات مهم و قابل تأملی اســت؛ مثال اینکه چگونه شــهری که کم آب اســت می تواند آباد بوده و باغ های فراوان داشــته باشــد. باغســتانی که ناصرخسرو در ســفرنامه خود از آن یاد میکند تا چند دهه پیش مانند حلقه ســبزی از انبوه درختان بادام و پســته و بوته های انگور در وســعتی حدود چهار هزار هکتار دورتادور شــهر قزویــن را فراگرفته بود.
با افزایش طرح های توســعه شهری از وسعت این باغســتان کاسته شــده و اکنون در مساحتی حدود دو هزار و ۵۰۰ هکتار، از ســه طرف شهر قزوین را دربرگرفته است.
یکی از کارکردهای اساسی
#باغستان_سنتی_قزوین تبدیل تهدید
#سیلاب های فصلی البرز به فرصت بوده است. باغات باغســتان به صورت حوضچه هایی در کنار هم قرار گرفته و بــا کرت (مرز) هایی به ارتفاع ۰٫۵ تــا ۱٫۵ متر از هم جدا میشــوند. باغات، در فصل بارندگی، به نوبت تا ارتفاع کرت ها پر از آب میشوند و این آب به مرور در خاک نفوذ میکند. درختان باغستان و بوته های انگور، با همین یک یا دوبار آبیاری در ســال بــه حیات خود ادامــه داده و بهترین محصوالت را به بار می آورند. این سیســتم موجب نفوذ تدریجی آب به سفره های زیرزمینی شده و آبخوان های دشت قزوین را سیراب میکند، همچنین سیلاب، مواد غنی کوهپایه را به باغستان هدایت کرده و خاک باغستان دائما بازسازی میشود.
باغســتان مانند سدی در برابر کانون های تولید ریزگرد در اســتان قزوین قــرار گرفته و به هوای شهر رطوبت و تازگی بخشــیده و در فصول گرم دمای شهر را چهار تا شــش درجه کاهش میدهد. باغستان تأثیرات فرهنگی، اجتماعی بسیاری بر مردم قزوین داشته
و به طور مشــخص بسیاری از روابط انسانی و رفتارهای اجتماعی در قزوین متأثر از باغســتان بوده اســت. هنوز هم نوبت دهی آبیاری در باغستان بر مبنای طوماری که ممهور به مهر حمداله مســتوفی است انجام میشود.
✍بازگردیم به پروژه های منطقه نمونه گردشگری باراجین.
تنهــا امکان تأمیــن آب بــرای طرح هــای بلندپروازانه ایــن پروژه، رودخانه ای اســت به همین نــام که از کنار این منطقــه عبور میکند. از قضــا
#رودخانه_باراجین در پایین دســت خود ۹۵۰ هکتار از باغ های باغستان را هم سیراب میکند. برداشت از آب این رودخانه در بالادست از مدت هــا پیش آغاز شــده و اجرائی شــدن کامل این طرح ها مستلزم اســتفاده حداکثری از آب این رودخانه و در نتیجه ازبین رفتن ۹۵۰ هکتار از باغ های باغستان در پایین دست آن است.
اکنون که برنامه ریزی های لازم برای قربانی کردن باغســتان هزارساله قزوین در پای شیر و ببر و کروکودیل سافاری پارک توسط مسئولان استانی انجام
شده و رئیس ســازمان حفاظت از محیط زیست هم در بهمن ماه در مراسم افتتاح فاز اول آن شرکت کرده است، وقت آن اســت که به برنامه ریــزان این طرح های
توسعه گردشگری گفته شــود به ازبین رفتن مشخصه هویتی و فرهنگی هزارســاله قزوین به کنار، ازبین رفتن عامل ذخیره شــدن آب در
#آبخوان های دشت قزوین به کنار، ازبین رفتن میراث کشــاورزی، تنوع زیستی و انبوه درختان چندهزارســاله به کنار؛ بــا
#ریزگردهایی که با مرگ باغستان به چشم خرس و کروکودیل تان می رود چه خواهید کرد؟
🔴داســتان قربانی کردن باغســتان به پای سافاری پارک تنها داســتان قزوین و منطقه نمونه گردشــگری باراجین نیست؛ داســتان توسعه در کشور ماســت؛ توســعه ای که همــواره چشــمانش را روی داشــته های متواضع بومی بســته و آغوشــش برای طرح های پرزرق وبرق و چشم پرکن باز است. توسعه ای که دانش انباشــته هزارســاله در صیانــت از فرهنگ و زیســت بوم را نادیــده گرفته و طرح هــای کاتالوگی غیربومی را جایگزین آن می کند. توسعه ای که واقعیت اقلیــم و میزان تاب آوری آن مســئله اش نبوده و برای اجرای طرح های بلندپروازانه خود هیچ محدودیتی را نمیپذیرد. این نوع نگاه به توســعه روزانه به صورت فراگیر در سرتاســر کشــور در حال آسیب رســاندن به محیط زیســت و فرهنگ بوده و باغستان سنتی قزوین اولین و آخرین قربانی این نوع نگاه به توسعه نیست
اما آنچه در آن شکی نیست، مؤثربودن آگاهی بخشی های مدنی و ایســتادگی های مردمی در کندکردن، اصلاح و انشااله توقف این روند اشتباه است.