🔻 درباره واقعه
گوهرشاد✍ محمدرضا کائینی
🔹از خردسالی، چهره هایی را دیده ام که در تجمع اعتراضی مسجد
گوهرشاد، در تیر ماه هزار و سیصد و چهارده، فعال یا ناظر بوده اند. در نوجوانی هم، به کار تحقیق در این باره شده و در باره برخی نقش آفرینان آن، یادمان هایی منتشر کرده ام. این واقعه را، می توان به شرح ذیل خلاصه کرد:
◀️ یک: تحصن مردم در مسجد
گوهرشاد، در اعتراض به "تغییر لباس اجباری" بود. مردم آن را تعرض به هویت خود قلمداد و تصور می بردند که این امریه، مقدمه ای برای "کشف حجاب اجباری" است، که البته درست حدس زده بودند.
◀️ دو: دو واقعه مردم خراسان را به آن تحصن مجاب کرد، یکی: حبس آیت الله حاج آقا حسین قمی در باغ سراج الملک شهر ری-که برای منصرف کردن رضاخان از تغییر لباس و آنچه در آینده بدان عطف خواهد شد، به تهران رفته بود-و دیگری: سخت گیری شهربانی مشهد در امر تغییر لباس.
◀️ سه: در آغاز تحصن، عده ای از متولیان حرم و نیز شهربانی مشهد به شکلی سوال انگیز، با معترضان همکاری می کردند! این عده را می توان به دو دسته تفکیک کرد: بخش اول کسانی بودند که خود دارای گرایشات مذهبی و بر این باور بودند که نمی توان با مردمی که به خاطر اعتقادات مذهبی خود، در یکی از مقدس ترین مکان ها تجمع کرده اند، برخوردی تند داشت، بلکه باید سعی کرد که با مسالمت و به مرور پراکنده شوند. بخش دوم عناصری بودند که سعی داشتند با آزاد گذاردن معترضان، آتش ماجرا را شعله ور تر و دست رضاخان را برای صدور فرمان کشتار باز کنند!
◀️ چهار: نحوه خروج شیخ محمد تقی بهلول-که با سخنرانی های خود در روزهای تحصن، به تهییج مردم می پرداخت-از آن مصاف، محل تامل برخی راویان و محققان بوده است. من که خود با بهلول معاشرت داشتم و در این باره، بارها از او پرسیدم، ماجرا را چندان عجیب ندیدم. عده ای از حضار با تن دادن به خطر، برای او راهی به خارج از حرم گشوده بودند.همانطور که عده ای از علما و مردم حاضر نیز توانستند از آن کارزار دور شوند.
◀️ پنج: تعداد کشته گان این اعتراض تاریخی معلوم نیست، چه اینکه عمال شهربانی اجساد را بدون شمارش دقیق وایضا مراعات آداب شرعی، در گورهای دسته جمعی دفن کردند! برخی آگاهان و پیران مشهدی، آدرس هایی در باره محل این گورها می دادند، از جمله قبرستانی قدیمی در پائین خیابان مشهد.
◀️ شش: سَبعیت و توحش رضاخان، در این رویداد به تمامی رخ نمود! گذشته از کشتار جماعت معترض، او محمد ولی خان اسدی را به دلیل گزارشات مغرضانه پاکروان استاندار و نوایی رئیس شهربانی مشهد، به چوبه اعدام سپرد و ایضا خانواده اش را تبعید و اموالش را صاحب شد! خویشاوند نزدیک او محمد علی فروغی را نیز-که به شفاعت وی برخاسته بود-از صدارت و دیگر مشاغل عزل و خانه نشین کرد! این خانه نشینی تا روزی ادامه یافت که قزاق نگون بخت در پی حمله متفقین، به تضرع و تمنا و با پای پیاده، به خانه او رفت تا بلکه از گردابی که در آن گرفتار آمده بود، مفری بیابد.
#پهلوی#گوهرشاد📖 جامعه شناسی مردم
✅ @Popular_Sociology