گاهی در کنار هم قرار گرفتن واژه‌ها موجب می‌شود، برخلاف قاعده‌های آوایی، در تلفظ آن‌ها تغییراتی ایجاد شود. در اینجا گفتیم که به قیاس «جد»، که دارای واج «د» است، یک «د» نیز به پایان «آبا» افزوده شده و ترکیب «جدوآبا» به «جدوآباد» تبدیل شده‌است. اینک چند نمونۀ دیگر (منبع: احمدرضا قائم‌مقامی، «ریشه‌شناسی و زبان فارسی (مقدمات)»، مجلۀ فرهنگ‌نویسی، شمارۀ ۹، ص ۵۳):

۱) تنگنا:
«تنگا» به قیاس «پهنا» تبدیل به «تنگنا» شده‌است؛
۲) جنبل:
«تُنبل»، که گویا «تَنبل» هم تلفظ می‌شده، به‌سبب همراهی با «جادو» تبدیل به «جنبل» شده‌است («جادوجنبل»)؛
۳) خلأ:
«خلاء» به قیاس «ملأ» تبدیل به «خلأ» شده‌است؛
۴) درازنا:
«درازا» به قیاس «پهنا» تبدیل به «درازنا» شده‌است؛
۵) سگزی:
«سگزی» احتمالاً به قیاس «رازی» «ز» گرفته‌است؛
۶) سلندر:
«قلندر» به‌سبب همراهی با «سرگردان» تبدیل به «سلندر» شده‌است («سلندر و سرگردان»)؛
۷) شنفتن:
«شنودن» به قیاس «گفتن» تبدیل به «شنفتن» شده‌است («گفتن‌ و شنفتن»)؛
۸) شنیدن:
«شنودن» به قیاس «دیدن» تبدیل به «شنیدن» شده‌است («دیدن‌ و شنیدن»)؛
۹) عبیر:
«عبید» به‌سبب همراهی با «اسیر» تبدیل به «عبیر» شده‌است («اسیر و عبیر»)؛
۱۰) فسنجان:
«فسوجن» به قیاس «بادنجان» تبدیل به «فسنجان» شده‌است؛
۱۱) مروزی:
«مروزی» احتمالاً به قیاس «رازی» «ز» گرفته‌است؛
۱۲) یسیر:
«اسیر»، به‌سبب همراهی با «یتیم» در یک آیۀ مشهور قرآن (۸:۷۶)، در زبان تبدیل به «یسیر» شده‌است؛
۱۳) «صور» و «صیدا» و «جابلقا» و «جابلسا» و چند شاهد دیگر نیز از این شمارند.
۱‌۴۰‌۰‌/‌‌۱‌‌۱‌/‌‌۲‌۷‌
فرهاد قربان‌زاده
سید محمد بصام
@Matnook_com @azvirayesh
instagram.com/matnook_com