🔴از نامه‌های صادق هدایت به حسن شهیدنورایی: « از سکوت [حزب] توده تعجب می­کنم. نهضت آذربایجان به هر جور و با هر قوه و به دست هر کس درست شده باشد اقلا نهضت پیشرو است و اصلاحاتی که در آن جا کرده‌اند به درد باقی ملت می‌خورد.» «از موضوع آذربایجان پرسیده بودید. گمان می­کنم دو عامل دارد: یکی سیاست بین­‌المللی و دیگری سیاست داخلی که مربوط به ایران می­شود. ابتدای این جنبش با تحریک غرور ملی (ترک) و تا حدی ضدفارس شروع شد ولی در اساس منظور اصلاحات اجتماعی و اقتصادی را داشت و ضمناً با سیاست خارجی مصر و اندونزی و یونان مربوط می­شد اما بعد از تغییر کابینه [ابراهیم حکیمی] همین که خواستند از در مسالمت‌آمیز با آنها درآیند صورت دیگری به خود گرفت؛ یعنی جنبش آذربایجان یک جنبش ایرانی و ملی معرفی شد که در حقیقت به نفع تمام ایران تمام می­شد. در این‌جا با منافع جنوب تماس پیدا می­کرد. در موقعی که پیشه­وری نه به عنوان نخستین رئیس جمهور بلکه فقط به نمایندگی آذربایجان با عده­ای از قبیل جهانشاهلو و ابراهیمی و غیره به تهران برای مذاکرات آمدند، گویا سر دو موضوع مهم مذاکرات عقیم ماند: تقسیم اراضی و به هم زدن قشون داخلی آذربایجان که به علت دسیسۀ جنوبی­ ها و مخالفت شاه به جایی نرسید. در همان موقع مذاکره، به دستور شاه، ارتش شاهنشاهی به کردستان حمله کرد. از طرف دیگر آقای [حسین] علاء، نوکر شاه برای وطنش به چس‌ناله افتاد و بعد هم تحریکات دیگر. ولی مطلبی که مسلم است دولت شوروی با داشتن آن منابع و با آن جنگی که کرد، نمی­آید خودش را بدنام بکند که آذربایجان ما را بخورد. از طرف دیگر بعد از جنگ اگر قرار است این جا تغییر پیدا بشود، موضوع آذربایجان وسیلۀ بسیار موثری است و اگر اصلاحاتی که در آنجا شده در تمام ایران بشود، به نفع این ملت خواهد بود. هنوز موضوع کشمکش به نتیجۀ قطعی نرسیده است.»