فیلم مستند «آن‌سوی آراز» ساخته‌ی اسفیر شوب یکی از نخستین فیلم‌سازان زن سینمای شوروی است. این فیلم در ۱۹۴۷ اکران شد و از دهه‌ی پنجاه میلادی ظاهرا به آرشیو سپرده شد. روایت‌هایی از اسناد اعتراض حکومت پهلوی به شوروی برای اکران این فیلم وجود دارد. شوب که فیلم‌هایش را‌ بر اساس ویدیوهای مستند می‌ساخت از پیشگامان مکتب تالیف-فیلم است. انتشار این فیلم فارغ از موافقت و‌ مخالفت با برخی رویکردهای آن در جزییات صورت می‌گیرد. در روزهایی که سالگرد حمله‌ی بی‌رحمانه‌ی حکومت مرکزی ایران به آذربایجان و مهاباد در سال ۱۳۲۵ است، این فیلم را با کوثر زاهدی ترجمه و زیرنویس کردیم، چرا که ظاهرا «آن‌سوی آراز» تنها فیلم مستند ساخته‌شده درمورد وقایع آذربایجان در سال‌های ۲۴ و ۲۵ شمسی است. پس می‌ارزید کلماتش را تک به تک وارسی کنیم و برای بیشتر دیده‌شدنش در ایران، به فارسی برگردانیم. قبلا فردی زحمت زیرنویس فارسی برای این فیلم را کشیده بود اما متاسفانه ترجمه در برخی موارد دقت نداشت. پس از نو شنیدیم و به فارسی برگرداندیم. این فیلم را اینجا می‌گذارم تا یادبودی هرچند کوچک برای مبارزانی باشد که نه تنها حکومت مرکزی به کشتار و آتشی وحشیانه از آنان انتقام گرفت، نه تنها خنجر خیانت دوست‌نمایان، تن پاک مقاومتشان را درید، بلکه چنان بهتان خوردند و برای بدنامی‌شان تلاش شد که آدمی (اگر نه حتی برای هیچ آرمان آزادی‌خواهانه) برای پاسداشت انسانیت هم که شده باید دوباره بر ایستادگی‌شان نظری کند؛ که تاریخ فاتحان و کین‌توزان همیشه به کثیف‌ترین بهتان‌ها و دروغ‌ها علیه آنانی آلوده که شکستشان می‌تواند جای پای پیروزی باشد؛ یادبودی کوچک برای تلاش‌های سترگ پیشه‌وری‌ها و قاضی‌محمدها، برای درستی راهشان، برای جنگشان در راه حیاتی آزاد و نو، برای جهدشان به راه خلقشان و به‌ویژه برای اشتباهات و نقص‌هایشان که با جان و عمر خود بهایش را دادند.