🔹فرصتهای از دست‌ رفته ایران ✍ نوشته: توماس ژونو (Thomas Juneau) سال 2015 خلاصه کتاب "Squandered Opportunity: Neoclassical Realism and Iranian Foreign Policy" این کتاب تحلیل دقیقی از سیاست خارجی ایران پس از انقلاب اسلامی ارائه می‌دهد. ژونو با استفاده از چارچوب نظری رئالیسم نئوکلاسیک، توضیح می‌دهد که چگونه ایران فرصت‌های استراتژیک خود را از دست داده است. این کتاب تأکید می‌کند که رفتار سیاست خارجی ایران، تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی، اغلب به جای بهبود موقعیت کشور، منجر به انزوا و هزینه ‌های سنگین شده است. 🔸خلاصه بخش‌های اصلی کتاب: ۱. چارچوب نظری: رئالیسم نئوکلاسیک ژونو با استفاده از نظریه رئالیسم نئوکلاسیک توضیح می‌دهد که سیاست خارجی کشورها تحت تأثیر عوامل بین‌المللی (مانند توزیع قدرت در نظام جهانی) و عوامل داخلی (مانند ساختار سیاسی و ایدئولوژی) قرار دارد. این چارچوب برای تحلیل رفتار ایران بسیار مناسب است، زیرا ترکیبی از فشارهای خارجی و محدودیت‌ های داخلی بر سیاست خارجی ایران تأثیر گذاشته‌اند. ۲. وضعیت ژئوپلیتیکی ایران ژونو موقعیت استراتژیک ایران را در منطقه‌ای پرتنش بررسی می‌کند. ایران به دلیل منابع غنی انرژی و موقعیت جغرافیایی در مرکز خاورمیانه، فرصت‌های زیادی برای نقش‌آفرینی مثبت در نظام بین‌الملل داشت. با این حال، ژونو معتقد است که سیاست خارجی ایران به جای استفاده از این فرصت‌ ها، اغلب باعث انزوای این کشور شده است. ۳. انقلاب اسلامی و تغییر در سیاست خارجی ژونو توضیح می‌دهد که انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ تغییری اساسی در سیاست خارجی ایران ایجاد کرد. ایدئولوژی انقلابی و تمرکز بر صدور انقلاب، ایران را در تقابل با قدرت‌های بزرگ و همسایگان منطقه‌ای قرار داد. این تغییرات باعث شد ایران فرصت‌ های دیپلماتیک و اقتصادی بسیاری را از دست بدهد. ۴. سیاست‌ های منطقه‌ای ایران رفتار ایران در قبال کشورهای منطقه، از جمله حمایت از گروه‌های نیابتی در عراق، سوریه، لبنان و یمن، به دقت تحلیل شده است. ژونو معتقد است که این سیاست‌ها، اگرچه در کوتاه‌مدت قدرت نفوذ ایران را افزایش دادند، اما در بلندمدت منجر به بی‌اعتمادی همسایگان و افزایش فشارهای بین‌المللی شدند. ۵. نقش تحریم‌ها و اقتصاد در سیاست خارجی تحریم‌های اقتصادی یکی از عوامل کلیدی است که سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرار داده است. ژونو توضیح می‌دهد که تصمیمات ایران، به‌ویژه در برنامه هسته‌ای، باعث تشدید تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی شد. به گفته نویسنده، هدر دادن فرصت‌های استراتژیک در سیاست خارجی یکی از دلایل اقتصاد ضعیف ایران است. ۶. روابط ایران با قدرت‌ های بزرگ ژونو روابط ایران با قدرت‌های جهانی، به ویژه ایالات متحده، روسیه و چین را بررسی می‌کند. رفتار تقابلی ایران با آمریکا و تلاش برای نزدیکی به چین و روسیه، فرصت‌هایی را برای تعاملات سازنده از بین برده است و موجب وابستگی یک‌طرفه جمهوری اسلامی شده است. ۷. نتیجه‌گیری: ژونو نتیجه می‌گیرد که سیاست خارجی ایران از سال ۱۹۷۹ تاکنون، اغلب بیشتر به ایدئولوژی و منافع کوتاه‌مدت متکی بوده تا واقعیت‌های استراتژیک. این رویکرد باعث شده ایران فرصت‌های زیادی برای تقویت امنیت، اقتصاد و نفوذ خود در نظام بین‌الملل از دست بدهد. به نظر توماس ژونو، ایران با وجود موقعیت ژئوپلیتیکی و منابع استراتژیک، به دلیل سیاست‌ های ناکارآمد و تصمیم‌گیری‌های ایدئولوژیک، فرصت‌های ارزشمندی را در عرصه بین‌المللی هدر داده است. کتاب نشان می‌دهد که چگونه تعامل پیچیده بین عوامل داخلی و خارجی بر رفتار ایران تأثیر گذاشته و مسیر سیاست خارجی این کشور را شکل داده است. @khabarha_nazarha