در نشست «فلسفه، دانشگاه و اجتماع» مطرح شد؛ 🔹نصرالله حکمت: با قرائت سنتی از اصالت وجود صدرایی به دار آویخته شدیم / باید به عدم بپردازیم
🔻ما با وجود، به ویژه در فلسفه اسلامی و بیشتر با آن قرائت سنتی حوزوی مبتنی بر ملاصدرا خفه شدیم و به دار آویخته شدیم. باید اعلام کنیم وجود اصیل است، باشد حق با شما. دیگر وجود را کنار بگذاریم. اما با رجوع به فارابی و ابن‌سینا ضرورت پرداختن به مسئله عدم به ویژه در پهنه وجود انسان مطرح می‌شود.
در نشست رونمایی از کتاب «اخلاق‌شناسی و مرزهای فلسفه» مطرح شد؛
🔹کارهایی که فلسفه می‌کند خیلی کم‌تر از کارهایی است که نمی‌تواند بکند
🔻مصطفی ملکیان گفت: ویلیامز معتقد است فلسفه کارهایی می‌کند اما اینها نسبت به کارهایی که نمی‌تواند بکند خیلی کم هستند. یکی از آن کارها در زمینه فلسفه اخلاق است. از فلسفه انتظار داشتیم در زمینه فلسفه اخلاق کارهای بسیاری برای ما انجام دهد اما نمی‌توانیم آن‌چه انتظار داریم را برآورده کنیم.
🔻تصوری که ما از دین داریم با تصوری که دکتر سروش از دین دارد، از زمین تا آسمان فرق می‌کند. ما دین را یک امر وحیانی می‌دانیم که تجلی آن در کتاب الهی ارائه شده است که مصون از خطاست. برای آقای دکتر سروش با توجه به مبانی کلامی ایشان، اصلاً دین به این معنا مطرح نمی‌شود و ایشان از یک آیین دیگر و یک کتاب بشری سخن می‌گوید.
🔻استاد صدوقی سها گفت: علمِ به عرفان، عرفان نیست. متاسفانه بسیاری وقتی عرفان می‌گویند آن را منحصر در ابن‌عربی می‌کنند. ابن عربی بسیار فرد بزرگی است اما چنین نیست که عرفان منحصر در او باشد. ابن‌عربی اولاً فیلسوف است. او فیلسوفِ عرفانی است. ابن‌عربی فیلسوفی است که مشرب عرفانی دارد. او عالمِ به عرفان است. عالم به عرفان بودن با تحقق عرفان متفاوت است. نمی‌گویم او محقق به حقایق عرفانیه نیست، هست اما چیزی که از او دیده می‌شود علم عرفان است.
نشست «نقد و بررسی کتاب تاریخ و آخرت‌شناسی: حضور ابدیت» برگزار شد؛
🔹سکولاریزاسیون درونی در الهیات شیعی اتفاق نمی‌افتد
🔻زانیار ابراهیمی گفت: در الهیات شیعی سکولاریزاسیون درونی اتفاق نمی‌افتد. چون منطق شیعی منطقی است که انتظار را به تعویق می‌اندازد و انتظار، ابطالِ تاریخی نمی‌شود. در مسیحیت، تاریخ، انتظار را ابطال می‌کند. در الهیات شیعی هم سکولاریزاسیون اتفاق می‌افتد اما ویژگیِ immanent ندارد. اهرمِ فشارهایی از بیرون موجب روی‌آوری به جهان می‌شود.
محمدتقی طباطبایی در نشست «کانت و جهان معاصر» مطرح کرد؛
🔹بر خلاف دکارت، تصویر کانت از علم استاتیک نیست
🔻تصور دکارت و تصور کلاسیک از علم، درخت است که ریشه در زمین دارد و جا به جا نمی‌شود. این تصور از دانش استاتیک است. اما تصویر کانتی، تصویری است که مانند فهم از سیستم است. یک سامانه پویا که مانند کشتی‌ای در دریاست و هر موجی که می‌آید به سمتی متناسب با قواعد کشتی، سکان را حرکت می‌دهد تا ثابت بماند و غرق نشود.
سید محمدرضا بهشتی در نشست «کانت و جهان معاصر» مطرح کرد؛
🔹پرداختن به اندیشه‌های کانت گریزناپذیر است
🔻کانت یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان در مغرب زمین است. پرداختن به اندیشه‌های کانت گریزناپذیر است. از کنار کانت نمی‌شود عبور کرد البته از سوی دیگر در کانت متوقف هم نباید شد.
🔻این فرمولِ قضیه ترکیبیِ پیشینی در منطق اشارات ابن‌سینا هست و هیچ‌یک از تکلفات فرضیه‌های کانت را هم ندارد. این یک مطلب قطعی است و بنده با تمام وجود از این مطلب دفاع می‌کنم.
حمید طالب‌زاده در نشست «کانت و جهان معاصر» مطرح کرد؛
🔹آرمان کانت مابعدالطبیعه به منزله علم است
🔻کانت می‌گوید با ویران شدن علّیت توسط هیوم، متافیزیک کلاسیک فرو ریخته است و فرقی میان ارسطو و دکارت در این ماجرا وجود ندارد. با فروریختن اصل علّیت نظام علم و متافیزیک از بین می‌رود و انقلاب دیگری نیاز است که بر اساس آن ما به نقطه‌ای برویم که آن نقطه مجدداً امکانِ احراز علم باشد.
🔹سیدحسن نصرالله تنها چهره ملی لبنان از ابتدای تأسیس این کشور است
🔻یامین‌پور گفت: من چرا می‌گویم تنها چهره ملی سید حسن نصرالله است؟ حزب‌الله با ارتشی می‌جنگد که از زمان تشکیل در ۱۹۴۸ تا آن روز بیش از ۵۰ سال بود که در هر جنگی که شرکت داشت، پیروز شده بود. نمونه اعلای این پیروزی‌ها جنگ ۶ روزه ۱۹۶۸ بود. در این جنگ چهار ارتش مصر، اردن، سوریه و عراق ظرف ۶ روز با چند ده هزار کشته شکست می‌خورند. برای نخستین بار از زمان تشکیل رژیم صهیونسیتی، حزب‌الله اولین شکست قابل ملاحظه و عقب‌نشینی تمام‌عیار را بر رژیم صهیونسیتی تحمیل می‌کند. از عقب نشینی رژیم در میِ سال ۲۰۰۰ به عنوان فرار یاد می‌شود.
نشست «عصر نصرالله» (۲)؛ 🔹جهان بر روی اتحادیه‌ها تکیه می‌کند اما برای ما مسلمانان از ناسیونالیسم سخن می‌گویند
🔻بیژن عبدالکریمی گفت: غربی‌ها در حالی ما را به ناسیونالیسم دعوت می‌کنند که خود اتحادیه اروپا را تشکیل دادند. به این سبب که می‌دانند یک ملت کوچک نمی‌تواند در برابر هژمونی آمریکا مقاومت کند. آن‌ها ناچار بودند اتحادیه اروپا را تشکیل دهند. در حالی که جهانیان همه بر روی اتحادیه‌ها تکیه می‌کنند برای ما مسلمانان از ناسیونالیسم و وطن‌خواهی سخن می‌گویند.
نشست «عصر نصرالله» با حضور اصحاب اندیشه و علوم انسانی به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، در سالن سوره حوزه هنری، برگزار شد (۱)؛
🔹تعهد به آرمان فلسطین موافقِ ارزش‌هایِ قدیم‌العهدِ فرهنگ ماست
🔻سعید زیباکلام گفت: چند وقتی است برخی این سؤال به‌غلط صورت‌بندی‌شده را طرح می‌کنند که چه کسی وظیفه دفاع از آرمانِ آزادی فلسطین را بر دوش ما گذاشته است؟ این سؤال اساساً غلط طراحی شده است. زیرا اعلان نشده پیش‌فرض گرفته که آن وظیفه را فردی یا سازمانی بر دوش ما گذاشته است. براستی برای کدام کشور مستقل این سوال را می‌شود مطرح کرد؟ جواب فلان فرد یا فلان نهاد نیست بلکه این تعهد را ملتِ ایران، موافقِ ارزش‌هایِ قدیم‌العهدِ موروثیِ مستحکمیِ که در فرهنگ غنی خود در قرون متمادی داشته و کماکان دارد، ایجاد کرده است.
نشست «امتداد اجتماعی فلسفه؛ چیستی، چرایی و چگونگی» برگزار شد؛
🔹مساهمت‌های حکمت در تبیین بایدها و نبایدها
🔻حجت‌الاسلام وکیلی گفت: یکی از سؤالات مهمی که در فلسفه اخلاق با آن مواجه هستیم این است که ما چگونه سلسلۀ هست‌ها و نیست‌ها را به بایدها و نبایدها گره بزنیم؟ علامه طباطبایی بحثی در این رابطه دارند که به گمان بنده متقن‌ترین پاسخ است. ایشان می‌گویند که ما یک گزارۀ پایه «باید» داریم که این گزاره حلقه اتصال سلسله «باید» ها به «هست و نیست» ها است. آن گزاره پایه این است: «هر آن‌چه که سعادت و لذت برتر است، باید انجام شود».
نشست «سرنوشت فلسفه یونان در جهان اسلام و جهان غرب» برگزار شد؛
🔹فلسفه اسلامی بر خلاف فلسفه‌ای که ارسطو و افلاطون ارائه می‌کنند، «طریقۀ زیستن» است
🔻محمد ایلخانی، استاد بازنشستهٔ گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی گفت: فلسفه اسلامی بر خلاف فلسفه‌ای که ارسطو و افلاطون ارائه می‌کنند، طریقۀ زیستن است. فلسفه اسلامی فنی نیست که ما آن را با یکسری مفاهیم یاد بگیریم. ما قواعد فلسفه اسلامی را می‌نویسیم. فلسفه‌ای که قاعده‌ای باشد فلسفه نیست بلکه یکسری حفظیات، مانند گرامر و علم نحو است. نزدِ متفکرین و فلاسفه ما فلسفه، طریقه زیستن است.
🔹زانیار ابراهیمی: مدرن نشدیم چون «نظم» در سنت شرقی-اسلامی زائل نمی‌شود
پژوهشگر اندیشه سیاسی گفت: غزالی تحت تأثیر اندیشه اشعری است و او هم شکِّ رادیکال کرده است. سؤال مهم این است که چگونه شکِّ رادیکال دکارت به سوژه ختم می‌شود اما غزالی عامل زوال ماست؟ چرا با وجود اینکه در اندیشه‌های غزالی و دکارت مؤلفه‌های مشترکی حضور دارد، راه‌های متضادی را نسبت به هم طی می‌کنند؟ پاسخ، «زوالِ نظم» است.
«خون‌آورد» روایتی شورانگیز از فلسفه تاریخ شیعی به دست می‌دهد؛ 🔷نظر دکتر شریعتی درباره شهادت اسماعیل هنیه
🔻دکتر شریعتی در سخنرانی خود در این جلسه بحثی درباره‌ی کلمه‌ی «ثوره» انجام می‌دهد. او معتقد است که پیامبر (ص) فرم نظام قبیلگی را با محتوای نو و انقلابی متحول کرد. از جمله این سنت‌ها، سنت «خون‌خواهی» قبیلگی است که شریعتی تحول آن را به میانجی بحثی جالب و شورانگیز توضیح می‌دهد.
🔻محسن صبوریان، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: انتشارات دانشگاهی هم به لحاظ توزیع و پخش، قیمت زدن و کیفیت چاپ از انتشارات غیردانشگاهی ضعیف‌تر هستند.
🔹 چرا ناشران غیردانشگاهی میدان‌دار جریان عمومی علم شده‌اند؟
🔻جریان عمومی علم در ایران در حوزه علوم انسانی به شدت تحت تاثیر ناشران غیردانشگاهی است. نه تنها در حوزۀ ترجمه بلکه در خصوص کتاب‌های تالیفی هم وضع به همین منوال است تا آنجا که حتی اساتید دانشگاه و اعضای هیئت علمی هم برای انتشار پژوهش‌های خود دست به دامن ناشران غیردانشگاهی می‌شوند. به همین دلیل بازار کتاب‌های حوزۀ علوم انسانی در کشور هم ملک طلق ناشران غیردانشگاهی شده و ناشران دانشگاهی بهره مالی چندانی از اقتصاد صنعت نشر کسب نمی‌کنند. دلایل این مهم چیست و این وضعیت چه آسیب‌هایی را اولاً متوجه جریان عمومی علم در ایران و ثانیاً اقتصاد فرهنگی نشر دانشگاهی می‌کند؟ نشر دانشگاهی حوزه علوم انسانی در خارج از کشور چه وضعیتی دارد و آیا این روند میدان‌داری ناشران غیردانشگاهی در حوزه علوم انسانی طبیعی است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در پرونده‌ای با عنوان «چرا ناشران غیردانشگاهی میدان‌دار جریان عمومی علم شده‌اند؟» به سراغ اهالی علوم انسانی رفتیم.
🔻مسئله، نه خشونت، نه ایران، نه دور و نزدیکی جغرافیای ستم و نه چیز دیگری است؛ مسئله جوشش فاشیسم در رگ‌های بخشی از روشنفکری ایرانی است که برای مرتضی مردیها در به سخرۀ گرفتن کودک‌کشی و سلطنت‌خواهی بعد از عمری «لیبرالیسم‌بازی» و برای مسعود حسینی هم در قالب لج‌بازی کودکانه و خامِ «حالا که ما نه، پس دیگه هیچ‌کس نه!» متبلور می‌شود.
گزارش ایبنا از نشست نشست نقد و بررسی «خدای مرده‌زاد»(۱): 🔷زانیار ابراهیمی: شرق لزوماً نباید بر اساس مصالح الهیاتی غرب عمل کند
🔻مترجم کتاب «خدای مرده‌زاد»: لیلا در این بحث، حرف مهمی می‌زند و در یک استثناگرایی معتقد است که غرب براساس مصالح الهیاتی خودش عمل کرده که به این نقطه رسیده. وقتی لیلا از جدایی بزرگ حرف می‌زند، می‌گوید که غرب براساس مصالح الهیاتی و طبیعی خودش این کار را کرده و شرق لزوماً نباید این کار را کند. لیلا می‌گوید فقط مسیحیت این کار را کرده و حتی یهودیت هم باید با مصالح خودش پیش رود، چه رسد به اسلام.
🔻ما هم اگر می‌خواهیم که تحولاتی رخ دهد باید با مواد و مصالح خودمان در شرق کاری کنیم. معنای این حرف تایید وضع موجود نیست. ما باید امکاناتی که در سنت کشف نشده را پیدا کنیم. باز هم معنای این حرف این نیست که سنت را مثل آل‌احمد ایدئولوژیک کنیم، بلکه معنایش رجوع مداوم بازاندیشانه به سنت است. سنت، مواد تاریخی و خاطرۀ تاریخی ما است.
