▪️ پایتخت ایران باید در مرکز ایران باشد! این روزها موضوع انتقال پایتخت ایران به شهری دیگر بار دیگر به صدر خبرها بازگشته است. این‌بار گویا دولت جدی‌تر به این مسئله پرداخته تا جایی که سخنگوی دولت (اینجا و اینجا) با قطعیت جای پایتخت آینده را هم مشخص کرده: منطقه مکران، کرانه‌های شمالی دریای عمان. از دیدگاه تاریخی انتخاب شهری مرزی برای پایتخت،  خطای بزرگی است! در طول تاریخ هرگاه پایتخت ایران در شهرهای مرزی بوده، ایران آسیب‌پذیر شده و مهاجمان خارجی آسان‌تر بر این سرزمین دست یافته‌اند. این را ابن‌خلدون (د. ۸۰۸) مورخ نامدار مغربی به درستی دریافته بود. او در تحلیل چرایی ازمیان‌رفتن دولت ساسانی و برجای‌ماندن دولت روم شرقی (بیزانس) پس از حملهٔ عربان مسلمان چنین آورده است: «هرگاه دولتی پایتخت خود را از دست بدهد باقی ماندن نواحی دیگر برای آن سودی نخواهد داشت و بیدرنگ مضمحل خواهد گردید، زیرا پایتخت بمنزله قلب است که روح از آن برانگیخته می‌شود و چون قلب بدست دشمن بیفتد کلیه نواحی و مرزهای آن منهزم خواهند شد. چنانکه این موضوع را در دولت ایران می‌توانیم مورد دقت قرار دهیم که مرکز آن مداین [تیسفون] بود و همینکه مسلمانان مداین را متصرف شدند کار سراسر کشور ایران رو بانقراض نهاد و بقیه ممالکی که برای یزدگرد بجای مانده بود بوی سودی نبخشید. و برعکس ایران، دولت روم شام را که یکی از نواحی آن بود از دست داد و چون پایتخت آن دولت قسطنطنیه بود همینکه مسلمانان شام را متصرف شدند رومیان در پایتخت خود متمرکز گردیدند و از دست رفتن شام زیانی بآنان وارد نساخت و کشور ایشان همچنان به قسطنطنیه پیوسته است تا خداوند انقراض ایشان را اعلام فرماید». (مقدمه، ۱/ ۳۱۰). خیلی دور نرویم، اگر در دورهٔ قاجار پایتخت ایران در آذربایجان یا قفقاز بود، جاهایی که روس‌ها بارها بدانجا لشکر کشیدند، چقدر احتمال داشت قاجاریه و ایران همچنان پابرجای بمانند! درواقع یکی از شاهکارهای آقامحمدخان قاجار برگزیدن تهران به پایتختی ایران بود. اگر او می‌رفت شیراز، تختگاه زندیه، احتمالاً همچون آنان هیچگاه نمی‌توانست بر سرتاسر ایران فرمان براند و خراسان و آذربایجان به دست دیگران می‌افتاد و ایران تجزیه می‌شد! برویم عقب‌تر، اگر زمانی که عثمانیان تبریز را گرفتند و هرآنچه خواستند کردند، همچنان این شهر همچون دوره شاه اسماعیل پایتخت ایران بود، ایران ایالتی از عثمانی نمی‌شد؟ نمی‌خواهم تک عاملی نگاه کنم، چرا که در همان دوره صفوی، سرانجام اصفهان پایتخت در مرکز ایران هم سقوط کرد؛ اگرچه سقوط اصفهان به‌دست دولت‌های خارجی صورت نگرفت، بلکه این رعایای افغان صفویه بودند که دولت آنان را برانداختند. درست است که زمانه، زمانه دیگری است و عصر  دهکدهٔ جهانی و انقلاب‌های دیجیتالی و  هوش مصنوعی و ... است، امُا هنوز پایتخت جای بسیار مهمی است و این‌که جای آن در کجای کشور باشد هم مهم است. به‌جای آنکه پایتخت را به مکران ببرید، صنایع و کارخانه‌ها را بدانجا ببرید. آنجا را پایتخت اقتصادی و تجاری ایران کنید، امّا پایتخت سیاسی را در مرکز ایران نگهدارید. ▫️ معصومعلی پنجه ۱۹ دی ۱۴۰۳ | تهران [همچنان آلودهٔ کمی باران‌زده] 🆔 https://t.center/HistoryandMemory