زنده نگه داشتن یاد سید الشهداء در دل شیعیان پس از شهادت امام حسین، امامان سعی أکید در زنده نگه داشتن یاد ایشان داشتند و این عملکرد در زمان امام صادق به اوج خود رسید. هر چند شاید پی بردن به ابعاد مختلف و علل اصلی این رویکرد ممکن نباشد ولی می‌دانیم که برای این مهم از توصیه‌های مختلفی استفاده شد تا یاد و نام ایشان زنده نگه داشته شود. در این موارد نیز خود اهل بیت همراه با شیعیان، عامل به این دستورات بودند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ١. زیارت: امامان برای جا افتادن فرهنگ زیارت، در موارد مختلفی اصحاب خود را عتاب کرده‌اند، خصوصا کسانی که در کوفه بوده و فاصله ایشان با کربلا اندک بود. در موارد بسیاری نیز ثواب‌های عظیمی برای زیارت ایشان بیان می‌شد. دستور به زیارت ایشان و ذکر ثواب بسیاری که بر آن مترتب است به چند نحو توصیه می‌شد: زیارت در مناسبت‌های خاص: این زیارت‌ها اعم از زیارات در ایام عزا (همچون عاشورا) یا اعیاد (همچون عید فطر و قربان) و یا ایام خاص عبادت (همچون عرفه و شب‌های قدر) بود. برای این ایام، ثواب‌هایی فوق دیگر ایام، بیان شده است. زیارت بدون مناسبت: دستورات مطلقی نیز از اهل بیت برای زیارت امام حسین بدون مشخص کردن زمانی خاص، صادر شد. در این دستورات، مخاطبِ امام درمی‌یافت که باید هر هفته، هر ماه یا لااقل هر سال یک‌بار به زیارت امام حسین برود. زیارت از راه دور: طبیعتا به خاطر سهولت این کار، مدت زمانی که برای تکرار چنین زیارتی در نظر گرفته می‌شد کمتر بود، لذا در برخی احادیث، امام از مخاطب خود خواسته که در هفته چند بار سید الشهداء را زیارت کند و سپس زیارت از راه دور را توصیه و تعلیم کرده است. راوی گوید که گاهی ماهیانه بیست بار امام حسین را این‌چنین زیارت می‌کردم. برخی حالات نیز برای زیارت، بیان شده است که هم باعث طولانی‌تر شدن زمان صرف شده برای آن می‌شود و هم زحمت آن را بیشتر می‌کند، مانند زیارت با پای پیاده. ٢. گریستن و گریاندن: در موارد متعددی امام، شیعیان خود را ترغیب کرده که با شعر خواندن در رثای أبا عبدالله الحسین بگریند و دیگران را بگریانند. دستور در این احادیث، بیشتر متوجه کسانی است که مرثیه می‌خوانند نه کسانی که می‌شنوند، چرا که عموما قوام مجلس و گریستن افراد، به ایشان است، و لذا می‌توان گفت: اصل برپا کردن این مجالس و گریستن در آن، مطلوب است، نه تنها این‌که منتظر باشیم و اگر مجلسی برپا شد در آن بگرییم. برپایی این مجالس هم محدودیتی ندارد و ممکن است هر روز برگزار شود. امامان خود نیز هنگام ملاقات شاعران و مرثیه‌خوانان با ایشان، درخواست می‌کردند که برای ایشان، در رثای ابی عبدالله مرثیه‌خوانی کنند تا بگریند، و حتی اهل و عیال و دختران خویش را به پشت پرده می‌خواندند تا مراثی را شنیده و بگریند. ٣. سلام بر امام پس از نوشیدن آب: با توجه به تشنگی امام حسین در هنگام شهادت، خوردن آب، حالتی مناسب برای یاد کردِ ایشان است. اهل بیت با ذکر ثواب‌هایی برای این عمل، یادکرد امام حسین در این حالت را فرصتی مغتنم شمرده‌اند. ۴. سجده بر تربت امام: در احادیث اهل بیت علیهم السلام بر سجده بر تربت ایشان تأکید فراوان شده و برای آن آثار و ثواب‌هایی بیان شده است. همچنین استشفا به این تربت شریفه، توصیه شده است. سجده در نماز زمینه‌ای خوب برای یادکرد ساکن کربلاء (علیه السلام) است. با توجه به اینکه ممکن است زیارت از نزدیک، برای بسیاری از مؤمنین، زود به زود دست ندهد و زیارت از راه دور نیز ممکن است چند روز پیاپی مورد فراموشی قرار گیرد و همچنین شرایط گریستن و گریاندن نیز در همه حال، مهیا نیست صورت‌های سوم و چهارمِ یادکرد امام، روش‌هایی است که باعث می‌شود مؤمن، روزانه چند بار یادی از امام غریب کند؛ یعنی در هنگام مواجه شدن با امری طبیعی ( تشنگی) و در هنگام انجام امری عبادی (نماز). هر چند برای ما روشن نیست که علت این تأکیدهای فراوان چیست ولی فی الجمله و با توجه به شواهدی می‌توان فهمید که به یاد سید الشهداء بودن (با چنین یادکردهایی) به خودی خود اهمیت و موضوعیت دارد، هر چند همه‌ی اعمال، طریقی برای رسیدن به قرب الهی است. علت این تاکیدات فراوان بر انواع ارتباط از راه دور و نزدیک با سید الشهداء می‌تواند موضوع پژوهشی مستقل باشد هر چند معلوم نیست بتوان به تمامی زوایای آن پی برد. آیا این ارتباط ادای دینی است به ساحت مقدس امام شهید که با شهادت خود از ضلالت مردم جلوگیری کرد، یا وسیله‌ای است برای غفران ذنوب و کسب ثواب بیشتر مخصوصا برای جبران این دو در عصری که دسترسی به امام حیّ نداریم یا زمانی که دسترسی بود ولی به خاطر حکومت جور و شرایط تقیه، امکان دسترسی به تمام شریعت نبود و شرایط ارتکاب گناه بیشتر فراهم بود؟ خداوند داناست. امید این‌که به یاری خداوند، عامل به دستورات اهل بیت علیهم السلام باشیم @HadithFehrestRejal