عمادالدین باقی

⭕️ کلید قفل پرونده‌های سیاسی و امنیتی

#️عمادالدین_باقی
📜روزنامه اعتماد،ش ۵۸۳۷ شنبه ۲۷مرداد ۱۴۰۳ص ۱

✍️خبر تبرئه #نیلوفر_حامدی و #الهه_محمدی از اتهام همکاری با دول متخاصم و خبر تبرئه توماج صالحی، خوشحال کننده بود و با استقبال زیادی مواجه شد و برخی نیز رئیس قوه قضاییه را به خاطر این موضوع مورد تقدیر قرار دادند در حالیکه این یک فرایند قضایی بود که طی شده بود اما با این تصور که نگاه رئیس قوه قضاییه هم موثر بوده تقدیر کردند.
همزمان این اشکال هم مطرح شد که چرا باید افرادی مدت‌ها رنج زندان را تحمل کنند، آسیب روحی- روانی و حتی جسمی برای خود و خانواده‌شان به دنبال بیاورد سپس معلوم شود که این اتهام نادرست بوده؟ نکته مهم این است که اگر این برائت در قوه قضاییه بعد از طی فرایندی طولانی محرز شد برای بسیاری از ناظران حقوقی و حقوق بشری از آغاز روشن و محرز بود اما چرا آنچه که بر اساس داده‌های موجود و دفاعیات متهم و وکلا از آغاز برای دیگران محرز است در فرایند رسیدگی در قوه قضاییه نباید آنقدر محرز باشد که این همه پیامدها و صدمات را در پی داشته باشد؟
البته این فقط درباره پرونده این دو روزنامه نگار نیست بلکه در مورد پرونده‌های بسیاری صادق است. برای مثال و مشت نمونه خروار، در مورد دکتر #سعید_مدنی و دکتر #حمیدقره_حسنلو و همسرش خانم #فرزانه_حسنلو، نقد حقوقی مفصلی بر دادنامه صادره آنها در روزنامه‌های شرق، اعتماد و جوان نوشتم که منتشر شد. همچنین نقد حقوقی مفصلی بر دادنامه آقای دکتر #مصطفی_تاج‌زاده که هنوز منتشر نشده و همه این نقدهای حقوقی به خوبی نشان می‌دهند آنها طبق محتویات خود پرونده درصورت رعایت دقیق قانون اساسی و قوانین عادی، اساسا مستحق مجازات نبوده و درصورت عدم  مداخله اراده های فرا قضایی، باید هرچه زودتر آزاد شوند اما چنین اتفاقی نیفتاده و آنها همچنان در حبس به سر می‌برند و هیچکس هم پاسخگوی آن نیست.
دهها زندانی سیاسی و عقیدتی دیگر در زندان وجود دارند که اگر امکان دسترسی به دادنامه‌ها و محتویات پرونده آنها و نقد حقوقی آزاد و بی‌طرفانه‌اش وجود داشته باشد چه بسا وضعیت مشابهی را شاهد خواهیم بود.
اما این پرسش درباره همه آنها سنگینی می‌کند که چرا با وجود این حقیقت حقوقی آشکار، سال‌هاست با معضل بزرگ این پرونده‌ها یعنی اتهاماتی که وارد می‌شوند و بعداً در مراحل دیگر در شعبات مستقل حکم صادره نقض شده و احکام صادره تخفیف می‌یابند یا متهمان به کل تبرئه می‌شوند؟ گرچه اگر به شعبات خاصی در تجدید نظر برود تایید اما در دیوان عالی کشور اعاده دادرسی تجویز می‌گردد.
در مورد پرونده‌های عادی، وضعیت متفاوت است و دلایل دیگری که گاهی منطقی است وجود دارند اما درباره پرونده‌های سیاسی و امنیتی یک دلیل عمده و واضح آن، نادیده گرفتن مواد مهم آیین دادرسی است که در مواد متعددی تصریح دارد ضابطین باید تحت نظر و تابع قاضی باشند و پس از انجام بازپرسی تحت نظر قاضی دیگر سمتی در پرونده ندارند و همچنین نادیده گرفتن نص صریح قانون احترام به آزادي‌هاي مشرو‌ع و حفظ حقوق شهرو‌ندي مصوب ۱۵-۲-۱۳۸۳ درباره نقش ضابطین.
چندسال پیش در گفتگوی مفصلی که مرکز رسانه قوه قضاییه با نگارنده داشت و بخش‌هایی از آن را خود مرکز در اختیار روزنامه اعتماد قرار داد(اعتماد، چهارشنبه۹ تیر۱۴۰۰)، نکته‌ای بسیار تعیین کننده ای که مطرح شد و استقلال قوه قضاییه را با چالش و مخاطره مواجه کرده این بود که ضابطین امنیتی از مرحله اتهام تا تحقیقات و بازجویی و شکل دادن پرونده و بعد از آن تاثیر در شعبات بدوی یا تجدید نظر همسو با آنها در صدور و تایید رای، منشا این مشکل هستند. حتی فاجعه‌آمیزتر این که گاهی در مرحله اجرای حکم نیز دخالت داشته و مرخصی یا آزادی مشروط (که حق قانونی محکومان است) و یا عفو محکومان، موکول به نظر آنان شده است.
این مسئله تاکنون آسیب‌های فراوانی به اصل عدالت و به اعتبار قوه قضاییه وارد کرده است. البته عدم رعایت مواد مذکور در قانون، خود ریشه در یک مشکل ساختاری بزرگتر دارد که عبارت است از وحدت مقام سه گانه تحقیق، داوری و اجرا. در جوامع دموکراتیک که استقلال قضایی و عدالت کیفری برای آنها بر اهمیت و اولویت دارد، سه نهاد تحقیق، داوری و اجرا از همدیگر کاملاً مجزا و مستقل بوده و هیچ یک بر دیگری سلطه ندارد.
در مورد پرونده الهه محمدی و نیلوفر حامدی از همان زمان که دو نهاد امنیتی و اصلی کشور بخاطر اعتراضات گسترده و بی‌سابقه بعد از فوت مهسا مورد سوال قرار گرفتند و برای توجیه ضعف‌های خود در بیانیه‌ای فرافکنانه ریشه‌های اصلی و واقعی بروز این بحران بزرگ و حوادث ناگوار آن را نادیده گرفته و به دلایل سست فروکاستند، سرنوشت قضایی پرونده هم قابل پیش‌بینی بود(ادامه مقاله درصفحه بعد👇)