عصر دلفان

#مله_ورزانه_یا_راه_خاوه

🔹یکی از موضوعاتی که در کتاب کهن دیار گیان (صفحه ۲۶۰) در فصل مشاغل مردم آمده، راه خاوه است که در زمان های گذشته قبل از اینکه جاده ها ایجاد شوند، مردم از راههای مالرو و مسیرهای کوهستانی برای داد و ستد رفت و آمد میکردند:

🔹یکی از این راهها راه خاوه بود به طول ۱۷ فرسخ، که مردم گیان با پای پیاده یا سوار براسب و الاغ باعبور از کوههای پرپیچ و خم و دره ها، به روستاهای لرستان از جمله: کرم‌اله، پیرمراد، علیا، یوسفی، چاواری، ده کبود، پاقلعه، ذلیوا و ایرانشاهی میرسیدند.

🔹گیرشمن در کتاب کاوش های تپه مینویسد : در واقع، از انجا که دور زدن کوهها و رسیدن به لرستان روزها طول میکشید، مسیر بین نهاوند و این استان، به طور مستقیم، کوتاهتر است و ما میتوانستیم هر روز روستائیان را ببینیم که از سمت شما به سمت این دشت می آمدند و از طریق گردنه ورازانه به لرستان میرفتند ( صفحه ۴۶۰).

🔹در ان عصر معاوضه کالا به کالا مرسوم بود و مردم محصولاتی مانند انگور، به، خربزه، سیب زمینی، کشمش، ترب و ...را درون کیسه هایی به نام هور ریخته و راهی لرستان میشدند؛ در مقابل از لرستان محصولاتی مانند گندم، جو، نخود، لپه کوهی، شلتوک، زغال و تریاک می آورند.
این رفت و برگشت تاحدود ۴ روز به طول می انجامید.

🔹در مسیر راه خاوه راهزنانی وجود داشت که معبورین را تلکه می کردند و هرکدام خلقیات متفاوتی داشتند برخی از آنها گاهی بی انصافی را از حد گذرانیده و تمام اموال عابران را به یغما می بردند. اما یکی از کسانی که افراد بسیاری در اختیار داشت و بر مناطق کوهستانی مسلط بود، در داشتن انصاف شهرت داشت و همیشه مراعات حال مردم را می کرد چنانچه اگر کسی مالش توسط دزدان او به یغما میرفت، با مراجعه شخص مالباخته به او و پرداخت مبلغی جزئی، مالش به دستش می رسید...

🔹نویسندگانی مانند خانم فریا استارگ و سرآنلودویلسون و سرهنری راولینسون از راه خاوه عبور کرده اند و مشاهدات خود را از سفر به گیان و لرستان در کتابهایشان به چاپ رسانده اند.
به طور کلی در مطلب راه خاوه، غارت و دزدی، قاچاق تریاک، اسامی تسیارها، پاسگاه ورازانه، وجه تسمیه و پیشینه تاریخی این راه باستانی آمده است.



@asredelfan