✳ چرا عدد ۱۹؟!
بعد از ترجمه تعلیقهای که استادم علامه شعرانی «رضوان الله تعالی علیه» بر «نفس المهموم» نوشته بودند، با ملحدى اتفاق بحثى افتاد كه ذكر آن فائدت بسيار دارد.
[ملحد] گفت: در قرآن است كه
عَلَيْها تِسْعَةَ عَشَرَ
(نوزده نگاهبان بر جهنّم گماشتهاند)
اين عدد براى چيست؟
گفتم: عدد را گاه براى مبالغت آورند و غرض بخصوص آن عدد نيست
چنانكه فرمود: إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ
اگر هفتاد بار استغفار كنى براى ايشان خدا آنان را نيامرزد.
و در محاورات گوييم:
ده بار تو را دعوت كردم به خانه من نيامدى
صد بار تو را نصيحت كردم نشنيدى.
گفت: نوزده عددِ اندك است و مبالغه را نشايد.
گفتم: مبالغت در هر جا به تناسب محل است
بر در زندان دو پاسبان بس است! هرچند هزار نفر به درون باشند
پس نوزده در اينجا مبالغه را كافى است.
گفت: گيرم كه چنين است نوزده چرا اختيار افتاد! ده چرا نگفت؟
گفتم: بزرگتر عددى كه ممكن بود در سياق آيتها آورده شود آورد
زيادتى مبالغت را كه فواصلِ همه "راء" است:
«إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ، فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ، ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ، ثُمَّ نَظَرَ، ثُمَّ عَبَسَ وَ بَسَرَ» و همچنين تا «لوّاحة للبشر، عليها تسعة عشر»
که در آخر همه آیات حرف "راء" است.
و در اينجا از عشر تا تسعةُ عشر هريك را مىفرمود مناسب بود، و «تسعة عشر» [نوزده] بزرگتر عددِ مناسب بود، آن اختيار افتاد.
چون اين بشنيد، سخت شگفت آمدش و گفت: بسيار در آيات قرآن تفكّر مىكنيد.
گفتم: قرآن براى همين آمد كه تفكر كنند در آن، قوله تعالى: أَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها.
#حسن_حسن_زاده_آملی#هزار_و_یک_کلمهکلمه ۲۳.
@Ab_o_Atash