۵) #الهام_و_إسماع 💠 امامان معصوم چون از ناحیه خداوند سبحانه انتخاب و به مقام امامت منصوب شده اند، همیشه مورد توجه خاص الهی قرار می‌گیرند و چنان که گفتیم خداوند متعال چشمه‌های حکمت را در دل آن‌ها می‌جوشاند و علم و احاطه شهودی را با الهام به آنان القا می‌کند. همان طور که در کتاب «نبوت و رسالت» گذشت، وحی انواع و اقسام فراوانی دارد یک نوع از آن، وحی رسالت و نبوت است که اختصاص به پیامبران و رسولان دارد بنابراین منافات ندارد که الهام نسبت به امامان معصوم و مؤمنان محدث، هم نوعی از وحی به معنای لغوی آن باشد چون امام از ناحیه خداوند سبحانه دارای «روح القدس» شده است به واسطه آن تشخیص می‌دهد که آنچه به او القا شده، از سوی خداوند سبحانه است و هیچ گونه شک و تردیدی در این امر به خود راه نمی دهد ⚜ از امام صادق (ع) سؤال شد که وقتی امام مورد سؤال قرار می‌گیرد چگونه به سرعت جواب آن را می‌دهد حضرت فرمود: به قلب او انداخته می‌شود یا به گوش او خوانده می‌شود و در برخی موارد هر دو جمع می‌شود 📚بحارالانوار ۲۶/۱۸📚 پس معلوم می‌شود «اسماع» در روایت غیر از «الهام» است توضیح این دو واژه در روایت دیگر بیان شده است امام صادق می‌فرماید: اما «غابر» علم گذشته ما است و مزبور علمی است که می‌آید اما انداختن در قلب الهام است اما کوبیدن در پرده گوش امر فرشته است 📚کافی ۱/۲۶۴؛ بحارالانوار ۲۶/ ۶۰📚 ماضی و غابر در لغت هر دو به معنای گذشته اند. ولی غابر علاوه بر معنای گذشته به معنای باقی هم آمده است ابن منظور می‌گوید: الغابر: الباقی، و الغابر: الماضی و هو من الأضداد 📚لسان العرب ۵/۳📚 مزبور در لغت به معنای مکتوب آمده است ابن منظور می‌گوید: زَبَرَ الکتاب، یَزْبُرُه، و یَزْبِرُه زبرآ: کتبه 📚لسان العرب ج ۴/۳۱۵📚 🔰 در روایت دیگری با اندکی اختلاف این سه جهت بیان شده است: علم به سه وجه به ما می‌رسد: ماضی، آینده و حادث. اما ماضی علم تفسیر شده است و اما آینده نوشته شده است و اما حادث در دل انداخته می‌شود یا در گوش کوبیده می‌شود و آن بهترین علم ما است و پیامبری بعد از پیامبر ما وجود ندارد 📚کافی ۱/۲۶۴؛ بصائر الدرجات / ۳۱۹؛ بحارالانوار ۲۶/ ۵۹📚 ⚜ در حدیث سوم میفرماید اما «غابر» پس علم به آینده و «مزبور» علم به آنچه انجام گرفته و اما انداختن در قلب‌ها الهام است و کوبیدن در پرده گوش تحدیث فرشتگان است که ما کلام آن‌ها را می‌شنویم و خود آن‌ها را نمی بینیم 📚 ارشاد مفید ۲ / ۱۸۶؛ کشف الغمة ۲ / ۱۶۹؛ بحار الانوار ۲۶/۱۸📚 ✔️ با توجه به این سه حدیث روشن می‌شود که علم گذشته و آینده برای امامان معصوم مکتوب شده است و آنان با توجه به نوشته‌ها از گذشته و آینده خبر می‌دهند البته در حدیث اول گذشته را مکتوب نمی دانست بلکه با تعبیر «مفسر» از آن یاد کرد ولی در حدیث سوم تصریح کرد که علم گذشته «مکتوب» است.پ بنابراین منافاتی ندارد که هر دو مکتوب بوده باشد و امامان با توجه به آن از گذشته و آینده خبر می‌دهند جهت حل این مشکل توجه به این نکته ضروری است که هر آینده ای به تدریج به گذشته تبدیل می‌شود و معلوم است در کتابی که به این صورت امام دارد هم گذشته و هم آینده است. و ممکن است اختلاف در نحوه مطالعه این دو مورد بوده باشد که امور گذشته به خاطر این که تحقق یافته اند پس هیچ گونه اجمال و ابهامی درباره آن وجود نداشته لذا از آن تعبیر به مفسر کرده است ولی آینده چون فعلاً تحقق پیدا نکرده است، ممکن است اجمال و ابهامی در آن وجود داشته باشد. این امر با توجه به جهت سوم روشن تر می‌شود جهت سوم علم امام که در این روایات بدان تصریح شده است؛ علومی است که در حال حاضر حادث می‌شود. یعنی علومی است که به این صورت در جایی مکتوب نبوده است و آن هم بنا بر تصریح روایات دو صورت دارد: 🔺 یکی به صورت الهام در دل امام القا می‌شود و دوم به صورت شنواندن، که فرشته در گوش امام چیزی را می‌خواند و امام آن را می‌شنود ولی خود فرشته را نمی بیند. همان گونه که در حدیث اول مشاهده می‌شود، امام درباره این نوع علم و آگاهی به دو نکته اشاره می‌کند: اول این که جهت سوم از علوم آنان بهترین نوع علم آن هاست. دوم این که این نوع الهام و اسماع غیر از الهام و اسماع نبوت و رسالت است که از آن بیشتر به وحی تعبیر می‌شود ☑️ پس این جهت از علم ائمه چنان که از این احادیث استفاده می‌شود مکتوب نیست البته با توجه به روایات و آیات فراوانی که درباره کتاب مبین و عرش و کرسی و لوح محفوظ آمده است، می‌شود گفت که این قسم از علوم هم به صورت جمعی و اجمالی نوشته شده است ولی تفصیل آن به الهام و اسماع برای امام بیان می‌شود 🆔 @samsaamakbar