#زمینه‌های_تشکیل_حکومت شاه اسماعيل با تكيه بر بيش از دويست سال نفوذ خاندانى و داشتن هواداران بى شمار در عثمانى و ايران، كه سالها بود فرهنگ شيعى پذيرفته بودند، كار را آغاز كرد و پيروز شد. او با اتكاى به اين نيرو، ايران را از دو سوى در برابر فشار مخالفان عثمانى و ازبك حفظ كرد. تا پيش از وى قاضى و شيخ الاسلام و كلانتر و داروغه شهر و بالطبع بسيارى از عالمان و منشيان و دبيران بر مذهب ديگر بودند، اما به هيچ روى نمى توان آن‌ها را مقياس نفوذ تمام عيار مذهب ديگر دانست. شاه اسماعيل با اين نخبگان حاكم برخورد كرد و در ملاء عام آنان را به اظهار بى ميلى به سلف واداشت. پيدايش دولت صفوى با قدرت آنچنانى و ايستادگى در برابر دولت عثمانى كه پشتوانه مادى و معنوى مذهب اهل سنت بود، سبب برافروخته شدن آتش اين منازعات شد منازعاتى كه هيچگاه به طور كامل از بين نرفته بود، گرچه مدت‌ها بود كه چندان در عراق عرب و عجم شعله ور نبود. در شامات، قصّه متفاوت بود و از پيش از روى كار آمدن صفويان، اعدام شيعيان در آن حدود گاه و بيگاه اتفاق مى افتاد. مماليك براى از ميان بردن شيعه در حلب و نواحى شامات تلاش زيادى كردند و حق آن است كه درباره افشاى رفتارهاى خشونت آميز آنان بر خود شيعيان، تاكنون تحقيقى صورت نگرفته است. كمترين تلاش آنان نابودى تشيع در حلب بود كه از قرن چهارم تا هفتم، يكى از مهم ترين مراكز تشيع دوازده امامى در جهان اسلام به شمار مى آمد. شهادت شمس الدين محمد مكّى معروف به شهيد اول (شهيد در ۷۸۶) نمونه اى از آن است. نمونه ديگر توجه به فتاوى تقى الدين على بن عبد الكافى سبكى است كه ضمن آن كفر شيعه را مطرح كرده است. وى ضمن گفتارى مفصّل، كفر شيعه را به دليل سبّ صحابه توسط شيعه پذيرفته و در اين باره هيچ شرط و قيدى را مطرح نمى كند. از جمله اشاره مى كند كه در روز دوشنبه ۱۶ جمادى الاولى سال ۷۵۵ در جامع اموى در دمشق شاهد فردى بوده است كه در ميان صفوف نمازگزاران حركت مى كرده و مى گفته است: لعن الله من ظلم آل محمد؛ وقتى از او مى پرسند كه مقصودش كيست؟ پاسخ مى دهد: ابو بكر، و مى افزايد و عمر و عثمان و يزيد و معاويه. دستور داده مى شود تا او را زندانى كنند و غل و زنجيرى هم به گردن او بنهند. پس از آن، او را در محضر قاضى مالكى آورده و او مجددا بر سخنان خود اصرار مى ورزد. قاضى حكم قتل او را صادر مى كند. سبكى مؤيّد اين حكم است با اين عبارت: و سهل عندى قتله ما ذكرته من هذا الاستدلال.📚فتاوى السبكى، ج ۲، صص ۵۶۹ روى كار آمدن شاه اسماعيل در شرق هم اين نزاع را در شعاع غير قابل كنترلى گسترش داد. به هر روى شيعه احساس قدرت مى كرد و نمى توانست سلطه انحصارى مذهب ديگر را كه بر آن بود تا ايران را تحت نفوذ كامل خود درآورد، بپذيرد. اكنون كه زمينه بروز يافته، چرا براى دستيابى به قدرت تلاش نكند، آن هم در وضعيتى كه اگر اين قدرت را نداشته باشد، از هر امتيازى محروم است! توجيهات فراوانى از اين دست سبب شد تا شاه اسماعيل و در واقع شيعيان كه اكنون قدرت سياسى خود را در خانقاه شيخ صفى باز يافته بودند، بتوانند در عرصه سياسى و حتى فرهنگى توفيقى به دست آورده، دولتى را كه نزديك به دويست و سى سال دوام آورد، تأسيس كنند. 🆔 @samsaamakbar