🚨📚 تاملی کوتاه در «فلسفهی حق» #هگل
🖌 #علی_رها در منظر
هگل، دولت و جامعهی مدنی مجموعا در قلمرو “ذهن عینی" قرار دارند. بهعلاوه، در نزد
هگل، یکم، "دولت ملی" تاریخا در برههی زمانی معینی ظهور مییابد، و سپس شامل زوال و انقراض میشود؛ دوم، "روح ملی" در حرکت تاریخِ جهانی به "روح جهانی" استعلا مییابد.
با اینحال،
هگل حتی در چارچوب حیات "ملی" نیز جامعهی سالم را نه با دولت بلکه با "اجتماع اخلاقی" (ethical society) شناسایی میکند. شاید در میان "شاگردان"
هگل فقط این مارکس بود که فهمید "مطلق" هگلی به معنی فرآیند ازخود بیگانگی، خودآفرینی، رفع بیگانگی و بیان نهایی هستیِ انسانی است که "غایت" خویش را در درون خود حمل می کند. به تشخیص مارکس، در
هگل عمل رفع (aufhebung) شامل حرکتی عینی است. لذا در "فلسفهی حق"، «مالکیتِ رفع شده، اخلاق؛ اخلاقِ رفع شده، خانواده؛ خانوادهی رفع شده، جامعه مدنی؛ جامعه مدنیِ رفع شده، دولت؛ و دولت رفع شده، تاریخ جهانی است.» («نقد دیالکتیک
هگل»، مجموعه آثار، جلد۳، ص ۳۴۰)
دستکم آنچه از این تامل اجمالی عایدمان میشود این است که در فلسفهی
هگل، دولت سیاسی از جایگاهی "مطلق" برخوردار نیست. برعکس، دولت سیاسی همواره مشروط و گذراست. معهذا، "روح جهانی"
هگل در بین زمین و آسمان معلق نیست و هدفش عینیت بخشی به خود، و از اینطریق رفع بیگانگی و وحدتیابی با خویش است.
غایت این خودیافتگی، جذب خرد در تاریخ تجربی (آمپریک) است که تنها درعرصهای ماورای ملی و در کل جامعهی بشری قابل تحقق است. حرکت دائمیِ روح زمان درجهت بازیافتن "وطن" خویش است. اما این منزلیابی، این "خاک اونیورسال" در جهان انسانی، "به ورای منطقه، ملیت، شرایط و اوضاع معین هستی" میرود و عرصهای عالی تر از سیاست است.
بشریت با تدارک چنین "وطنی" به یک خودآگاهی جهانشمول نایل شده، و این شمولیت جهانی را بهعنوان "جوهر خود" شناسایی کرده و بدینوسیله «به آگاهی از بیکران بودن خویش رسیده، درمییابد که درخود و برای خود، اصالتی ذاتی دارد.» در منظر
هگل، این انسانیت خودآگاه که درآن هر فرد موجودیتی بیکران یافته است، نه در یک سازماندهی سیاسی بلکه در بطن همبایی (community) تجسم بالفعل یافته و مترادف با "آزادی مطلق" میگردد.
بنا بر این خوانش اومانیستی از فلسفهی
هگل، انسان در روند تعینیابی خود در فرآیندی کاملا دنیوی، هرگونه محدودیتی، از جمله محدودیت دینی را برطرف ساخته، "قلمرو آسمانی" را قابل ادراک و زمینی نموده، و بهقول
هگل به “
آزادی بیکران میرسد.”#لینک:https://t.me/kkfsf/30370به ما بهپیوندید:
https://t.center/kkfsf