📚🚨هنگامی که #مارکس سرمایه را به #فرانسوی ترجمه کرد
🖌نوشتهی: مارچلو موستوترجمهی: حسن مرتضوی
۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲
💢مارکس در فوریهی ۱۸۶۷، پس از بیش از دو دهه کار دشوار، سرانجام توانست بعد از مدتها انتظار به دوست خود فردریش انگلس خبر دهد که نخستین بخش از نقد اقتصاد سیاسیاش به پایان رسیده است. پس از آن، مارکس از لندن به هامبورگ سفر کرد تا دستنوشتهی مجلد اول («فرایند تولید سرمایه») از شاهکار خود را تحویل دهد، و در توافق با ویراستارش اتو میسنر، تصمیم گرفته شد که سرمایه در سه بخش منتشر شود. مارکس که سرشار از رضایت بود، نوشت که انتشار کتابش «بدون تردید، وحشتناکترین موشکی بوده که تاکنون به سر بورژوازی پرتاب شده است.»
💢ساختار سرمایه بهرغم کار شاق و طولانی مارکس در تألیف آن پیش از ۱۸۶۷ در سالهای بعد گسترش چشمگیری یافت و جلد یکم نیز همچنان توش و توان زیادی را از مارکس حتی پس از انتشار گرفت. یکی از بارزترین نمونههای این پایبندی، ترجمهی فرانسوی سرمایه بود که در ۴۴ بخش بین سالهای ۱۸۷۲ و ۱۸۷۵ منتشر شد. این جلد ترجمهای صرف نبود، بلکه روایتی بود که «کاملاً توسط نویسنده بازبینیشده بود» و مارکس بخش مرتبط با فرآیند انباشت سرمایه را نیز در آن تعمیق داد، و اندیشههایش را دربارهی تمایز بین «تراکم» و «تمرکز» سرمایه بهتر پروراند.
💢مارکس پس از مدتی وقفه به دلیل وضعیت بد سلامتیاش، و پس از دورهای فعالیت شدید سیاسی برای انجمن بینالمللی کارگران، در آغاز دههی ۱۸۷۰ به کار روی ویراست جدیدی از جلد یکم سرمایه رو آورد. مارکس که از روش توضیح نظریهی ارزش ناراضی بود، دسامبر ۱۸۷۱ و ژانویهی ۱۸۷۲ را به بازنویسی آنچه در ۱۸۶۷ منتشر کرده بود اختصاص داد. بازچاپ داس
کاپیتال که شامل تغییرات ایجادشده توسط مارکس بود در سال ۱۸۷۲ منتشر شد. این سال اهمیتی اساسی برای اشاعهی سرمایه داشت، زیرا در این سال این اثر به روسی و فرانسوی نیز ترجمه شد. ترجمهی کتاب که به ژوزف روا سپرده شده بود، مترجمی که قبلاً برخی متون فیلسوف آلمانی لودویگ فویرباخ را ترجمه کرده بود، به شکل جزوههای دنبالهدار توسط موریس لاشاتر ناشر منتشر شد. نخستین بخش ۱۵۰ سال پیش در ۱۷ سپتامبر منتشر شد.
💢استعمار همچنین تا حدودی سازوکارهایی را شکل داد که به موجب آن سرمایه در جهان عرب در دسترس قرار گرفت. در حالی که در مصر و عراق زبان انگلیسی بیشترین نقش را در گسترش فرهنگ اروپایی داشت، ویراست فرانسوی نقش برجستهتری در جاهای دیگر ایفا کرد، به ویژه در الجزایر، که در دههی ۱۹۶۰ مرکز مهمی برای تسهیل گردش افکار مارکسیستی در کشورهای «غیرمتعهد» بود. اهمیت
لو کاپیتال به آسیا نیز کشیده شد، اینکه نخستین ترجمهی ویتنامی جلد اول، که بین سالهای ۱۹۵۹ و ۱۹۶۰ منتشر شد، براساس نسخه فرانسوی انجام شد گویای همین واقعیت است.
💢خود مارکس در نامهای به رفیق دیرینهاش فردریش آدولف زورگه خاطرنشان کرد که با
لو کاپیتال «آنقدر وقت صرف کرده که دیگر به هیچوجه در ترجمه همکاری نخواهد کرد». این دقیقاً چیزی است که اتفاق افتاد. زحمت و تلاشی که مارکس برای تهیهی بهترین روایت ممکن فرانسوی متحمل شد واقعاً قابلتوجه بود. اما میتوان گفت که این رنج و تلاش پاداش خوبی گرفت.
لو کاپیتال تیراژ چشمگیری داشته است و اضافات و تغییراتی که مارکس در بازنگری ترجمهی آن اعمال کرد، در بُعد ضداستعماری و جهانی سرمایه نقش داشت، اثری که امروزه به لطف برخی از جدیدترین و خردمندانهترین رهآوردها در مطالعات مارکسی به رسمیت شناخته میشود.
🔹متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-39e#مارچلو_موستو #حسن_مرتضوی #سرمایه #لو_کاپیتال@naghd
@kkfsf :
به ما بهپیوندید