. محمدعلی فروغی؛ وفادار به محافظه‌کاری لیبرال امیریحیی آیت‌اللهی در بخشی از مقاله خود در «فریدون» درباره ‌محمدعلی فروغی از وفاداری این اندیشمند و سیاستمدار پرواگر به اصول محافظه‌کاری لیبرال می‌نویسد: «سراسر زندگی فروغی گواه وفاداری او به اصول محافظه‌کاری لیبرال است که در نگرش او به مفهوم آزادی، ثبات سیاسی، رویه‌های محتاطانه، سیاست‌گزاری اندیشیده، پرواگری در حکم‌رانی و باور او به انعطاف در سیاست‌ورزی در عین حال نفی تغییرات بنیان‌افکن ریشه دارد. سویه لیبرال شخصیت فروغی به‌ویژه در دوره مابین انتقال سلطنت از پهلوی اول به دوم و در کوران حوادث پس از شهریور ۱۳۲۰ مجال بیش‌تری برای بروز یافت. در این راستا، هفت ماه کوتاه اما تاریخ‌ساز دوره دوم نخست‌وزیری فروغی (تا اسفند ۱۳۲۰) با آزادی زندانیان سیاسی، آزادی مناسک و شعائر دینی در فضای عمومی، آزادی مطبوعات بدون واهمه از سانسور یا پیگرد دولتی و آزادی داشتن یا نداشتن حجاب همراه بود. در عین حال، ارزش‌های محافظه‌کارانه فروغی به او درک درستی ارزانی داشت از موقعیت واقعی میهن در مقطع اشغال توسط متفقین. شهریور ۱۳۲۰ یادآور الزامات و بایستگی‌های شهریور ۱۳۰۴ بود و ایران بار دیگر و حتی بیش از گذشته نیاز توامان به ثبات سیاسی و تداوم مدرنیزاسیون پهلوی داشت. حقیقتی که فروغی و نسل او به‌ژرفا درک می‌کرد آن بود که ارزش حیاتی "ثبات" و "تداوم" و نیاز ملی به این دو امر بسا بیش از ایده‌های انتزاعی و گاه خیال‌پردازانه‌ای بود که درباره "آزادی" و "رهایی" و مفاهیم مشابه تبلیغ می‌شد و پایی در واقعیت زمانمند آن روزگار ایران نداشت. نسل فروغی هرگز آزادی را بی‌قدر نمی‌نگریستند بلکه آن را در چارچوب مقدورات و اولویت‌های میهن خویش تراز و سنجش می‌کردند. اینگونه بود که فروغی در گردنه نفس‌گیر شهریور ۱۳۲۰ راه تداوم و ثبات را برای ایران برگزید تا تضمین پیش‌نیازهای برساختن یک دموکراسی در شرایط ثبات‌مند و عادی در آینده ایران باشد؛ آینده‌ای که آخر الامر توسط اتحاد شاه‌ستیزان در ۱۳۵۷ از دست رفت و فضای باز سیاسی را به نابودی میهن ختم کرد». ---- امیریحیی آیت‌اللهی دکترای فلسفه سیاسی را از دانشگاه فشتا در آلمان دریافت کرده. رساله دکترای آیت‌اللهی پیرامون «پیوند محافظه‌کاری سیاسی و اصلاحگری دینی در ایران مابین ۱۹۰۵ تا ۱۹۷۹» بوده است. لینک بخش نخست این مقاله با عنوان «یگانگی ذکاءالملک فروغی» را در وبسایت «فریدون» بخوانید: https://www.fereydoun.org/articles/610923 @fereydoun_magazine