بریده‌ها و براده‌ها

‍ 🟥 جنگ چالدران و تصرف تبريز توسط سلطان سليم عثماني

در روز ۳۱ مرداد ۸۹۳ خورشیدی، میان ایران و عثمانی جنگی درگرفت که بعد‌ها به #چنگ_چالدران مشهور شد. جنگ چالدران، در محلی به همین نام در شمال آذربایجان غربی در ۲۰ کیلومتری شهر خوی به وقوع پیوست. صفویان با حمایت قبایل پیرو خود، #قزلباشها توانسته بودند حکومت صفوی را در ایران پایه گذاری کنند... قدرت گرفتن یک دولت قدرتمند شیعه در ایران، امپراتوری تازه کار عثمانی را که قصد حمله نهایی جهت تصرف اروپا را داشت از طرف مرزهای شرقی نگران ساخت. عثمانی به سوی ایران لشگر کشید. در‌‌ همان سالها بود که پس از مرگ سلطان بایزید، پسر عموی سلطان سلیم عثمانی بنام بایزید دوم ادعای خلافت کرد، اما چون قدرتی نداشت، برای کسب اعتبار و قدرت به دربار شاه اسماعیل صفوی پناهنده و در ارومیه و تبریز ساکن شد. شاه اسماعیل با پناه دادن به پسر عموی مدعی و رقیب سلطان سلیم اول، درخواست سلیم برای استرداد بایزید دوم را خلاف جوانمردی اعلام کرد. #سلطان_سلیم که آن زمان یکی از مقتدر‌ترین سلاطین آل عثمانی به شمار می آمد، پناهنده شدن پسر عموی خود به ایران و عدم قبول درخواست استرداد وی از سوی شاه اسماعیل را بهانه کرد و پس از آنکه شاه اسماعیل با پادشاه مجارستان و مصر متحد شد و قصد حمله به عثمانی را در سر پروراند، به فکر مقابله با او افتاد.

محمدخان استاجلو حاکم دیار بکر از دیگر خلیفه های شاه اسماعیل نیز با فرستادن نامه تهدیدآمیز و یک قبضه شمشیر و یک دست لباس زنانه سلطان سلیم را ترغیب به جنگ کرد. وی در این نامه نوشته بود:

" اگر به جنگ می آیی، شمشیر بر کمر بند، وگرنه ملبس به لباس زنانه شو و بعد از این مردی بر زبان جاری نساز "

سلطان سلیم با سپاهی که تعداد آن را در حدود ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده اند راهی ایران شد تا اینکه در اول رجب ۹۲۰ قمری (مرداد ۸۹۳) به دشت چالدران در شمال غربی خوی رسید و در آنجا اردو زد... خبر ورود سلطان سلیم به ایران، در همدان به گوش شاه اسماعیل رسید. او به سرعت خود را به تبریز رساند و از عشایر منطقه تبریز _ ارومیه کمک خواست و...

شاه اسماعیل به عثمانیان فرصت داد تا آرایش دفاعی خود را کامل کنند. دوازده هزار ینی چری مسلح به شمخال در پشت زنجیره ای از توپ ها قرار گرفتند. با شروع جنگ جناح راست سپاه ایران جناح چپ عثمانیان را در هم کوبید و فرمانده آنها #حسن_پاشا نیز کشته شد. صلابت نخستین یورش سپاه ایران به حدی بود که سلطان سلیم لحظاتی پس از شروع درگیری به گمان اینکه کارش با شکستی برق ‌آسا به اتمام رسیده در پی گریز از معرکه بود. با شروع به کار توپ ها نتیجه جنگ به سرعت به نفع عثمانیان تغییر کرد. بسیاری از سپاهیان ایران و بسیاری از فرماندهان که همراه با شاه اسماعیل و سربازان در عدم عبور دشمن و ورود آنان به وطن تا پای جان هم قسم شده بودند، در معرکه کشته شدند. #سلطان_سلیم فریاد میکشید:

" هر چه عجم بکشید، ثواب بیشتری خواهید برد "

شیخ محمدحسن شبستری از روحانیون معروف آن زمان که میدانست با قتل و یا دستگیر شدن شاه اسماعیل ممکن است سراسر ایران تسلیم سلطان سلیم شوند، بنابراین قرآن بدست به پیش شاه اسماعیل رفت و فریاد زد که:

" ای پادشاه شیعیان، تو را به این قرآن سوگند میدهیم تا دست از جنگ برداری و بروی، چون صلاح مملکت در این است ".

شاه اسماعیل نیز که به رغم اصرار سالاران و عالمان همراه پس از خود دو فرمانده را به جانشینی اش انتخاب کرده و عازم جنگ شده بود در میدان نبرد با سوگند دادنش توسط شیخ شبستری و با فداکاری چند قزلباش به همراه ۸۵ نفر باقیمانده از کل ارتش ایران جان سالم از معرکه به در برد. تلفات طرفین در جنگ چالدران اینگونه بود که ۲۷۶۵۴ هزار تن از ایران و ۴ هزار نفر از سپاه عثمانی کشته شدند.

سلطان سلیم پس از عقب نشینی سپاه صفوی، به دلیل ترس از وجود تله به تعقیب سپاه ایران نپرداخت و تنها چند روز بعد به تبریز وارد شد. سپاه عثمانی شهر #تبریز را تصرف کرد، اما چندی بعد به دلیل کمبود آذوقه مجبور به بازگشت شد. نخستین نتیجه جنگ چالدران جدا شدن مناطق کردستان باختری شامل #کردستان_ترکیه، #کردستان_عراق و #کردستان_سوریه_کنونی از ایران بود. مناطق دیگری شامل آذربایجان و تمام کردستان تا همدان نیز در جریان این جنگ از ایران جدا شد و به دست عثمانی افتاد، اما چند سال بعد شاه عباس صفوی توانست بخشی از مناطق کردستان را با جنگ پس بگیرد. ( كافه انديشه)

✔️ 16 شهريور سالروز تصرف تبريز بدست عثماني هاست
🔻اطلاعات بيشتر در لينك زير

https://www.karkhanedar.com/%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%B4-2/