بریده‌ها و براده‌ها

نوروز ستون تمدنی ایران است؛ نمادی‌ست یادآور شادی مشترک ایرانیان و پلی‌ست پیونددهنده ‎#جهان_ایران! نوروز با ۲ ویژگی بنیادین تمدن ایران درهم‌تنیده: هم برسازندهٔ ‎#وحدت_در_کثرت است و هم نمود ‎#تداوم ایران. شکوفایی ایران در گرو فهم ارتباط نوروز با دو بنیان هنجاری ایران است. ‎#نوروز پیروز!

✍🏼 #آرش_رئیسی‌نژاد
🔗 منبع:
https://twitter.com/arashreisi/status/1770411161097302176
#تداوم_فرهنگی #ایران_فرهنگی
@Jaryaann

⭕️ شهر نیو اورلئان در آمریکا که محل تلاقی فرهنگ‌های فرانسوی، آفریقایی و آمریکایی بوده است از ابتدای سده بیستم تا کنون یکی از مراکز اصلی موسیقی جز در ایالات متحده آمریکا شده و از مظاهر قدرت نرم فرهنگی این کشور گردیده است.

بوشهر هم شهری است که قابلیت آن را دارد تا نقشی همانند نقش نیواورلئان را برای ایران ایفا کند. بوشهر شهر کانونی موسیقی جنوب ایران است که موسیقی گوش‌نواز این ناحیه از ایران نیز محل تلاقی سه سنت موسیقیایی غنی ایرانی، آفریقایی و هندی می‌باشد.
علاوه بر این، فستیوال سالانه اخیر موسیقی در بوشهر، ریشه در مراسم سنتی خیام‌خوانی در این شهر دارد که این خود نمودی بارز و ارزنده از وحدت ملی و پیوستگی جغرافیایی ایرانیان است که ترانه‌های یکی از شاعران بزرگ شمال خاوری ایران، جان کلام جشنواره جنوب باختری ایران می‌شود.

اما بدبختانه در روزگار مهم کنونی که هر کشوری می‌بایست نقش خود را در جغرافیای فرهنگی جهان تثبیت کند تا در مناسبات بی‌رحم سده بیست و یکم به حاشیه نرفته و محو نشود، مقدرات این ملت هم به دست کسانی افتاده که نه تنها درکی از این مهم ندارند که حتی با همه ضروریات مادی و معنوی آن نیز دشمنی و عناد می‌ورزند!
کسانی که البته نه به الگوی نیواورلئان وقعی می‌نهند و نه اساساً درک و فهمی از نقش موسیقی در ایجاد قدرت نرم برای کشورها، از آمریکا گرفته تا کره و ترکیه و سایرین دارند. کسانی که نمی‌فهمند در زمانه‌ای که بن‌سلمان در عربستان میلیون‌ها دلار خرج می‌کند تا گروه‌های موسیقی غربی چون متالیکا را برای برگزاری کنسرت به کشورشان بکشاند، فستیوال موسیقی بومی غنی و در عین حال مردم‌پسند بوشهر چه اهمیتی دارد.
کسانی که هیچ احساس مسئولیتی در قبال جعل سنت رقص و آواز برای برخی از نواحی شمال غرب کشور ندارند، البته طبیعی است که احساس هیچ مسئولیتی هم برای ضرورت تقویت و پاسداشت سنت ارزنده ملی خیام‌خوانی در بوشهر نداشته باشند، اما ای کاش می‌فهمیدند که دست‌کم در مقابل دستاوردهای خودجوش جامعه ایرانی در سراسری کردن سنت‌های ارزنده و روزآمد محلی و ملی/میهنی ایرانی سنگ‌اندازی نکنند!

✍🏼 #تیرداد_بنکدار
🔗 منبع: @Tirdadbonakdar
https://t.me/tirdadbonakdar/886
#ایران_رنگارنگ_فرهنگی #وحدت_در_کثرت #موسیقی
@Jaryaann

✨ #ایران_یعنی_سرزمینی که در آن هواداران تیم والیبال «شهداب یزد» بازیکنان تیم حریف (راهیاب ملل مریوان) و مردم استان #کردستان را تشویق می‌کنند.

هنگامی که از #وحدت_در_کثرت در این سرزمین سخن می‌گوییم یعنی پیوند میان ملت ایران چنان مستحکم است که با وجود تفاوت‌های زبانی و با وجود فضای هیجانی و رقابتی در یک مسابقه ورزشی، تماشاگران یزدی مهر خود به کردستانی‌ها را فریاد می‌زنند و آن‌ها را چشم و چراغ خود و ایران می‌نامند.

🔗 منبع: جهان والیبال
#حالخوبی #ورزش
در «جریانـ» باشید.
@Jaryaann

💡در حوزه میراث فرهنگی، علوم میراثی و هویتی چون زبان‌شناسی، مردم‌شناسی و باستان‌شناسی باید آگاهی عمومی را افزایش داد. بارها پیام‌هایی از همشهری‌های گیلانیِ خود داشته‌ام که ادعا می‌کردند گیلک‌ها تا قبل از آموزش و پرورش مدرن (قبل از مشروطه) توانایی حرف زدن به فارسی را نداشته‌اند. این ادعا با یافته‌های میدانی مردم‌شناسی کاملاً رد می‌شود. من در سال ۱۳۷۰ تعداد ۴۰ روستای گیلان را زیر پا گذاشتم تا راویان و سرخوانان محلی، قصه‌ها و ترانه‌های دوزبانه فارسی و گیلکی را برایم بخوانند. آن‌ها زبان گیلکی را به‌شکلی ایده‌آل بلد بودند و فارسی را هم به‌خوبی حرف می‌زدند. اگر کسی با نوروزخوانی و اشعار نمایش عروس گل آشنا باشد، می‌داند که بخش عمده‌ای از این سنت‌ها در گیلان، گیلکیِ فارسی بوده و این در دیگر مناطق هم صادق است. در غیاب علوم میراثی در حوزه عمومی، گفتمان‌های سطحی می‌تواند نگاهی سطحی را به‌وجود بیاورد.

فارسی زبانی میان‌قومی‌ست، نه تک‌قومی. زبانی چندصدایی‌ست و نه تک‌صدایی. فارسی یکی از چندصدایی‌ترین زبان‌های دنیاست، به‌دلیل انعکاس و تجمیع زیست‌جهان و زیست‌آیین همه اقوام و ملل منطقه‌، ادبیات عرفانی، این‌که ایران پل شرق و غرب بوده و این‌که با مناطقی که بستر تنوع فرهنگی یا همان کثرت در وحدت بوده، مثل خراسان و قونیه پیوند داشته‌است. وقتی نظریه کمربند زبان فارسی از هند تا آسیای مرکزی و آسیای صغیر مطرح شد، گروهی از روشنفکران قومی به آن اعتراض کردند اما نظریه میان‌قومی و میان‌فرهنگی بودنِ زبان فارسی نظریه یادشده را به‌شکل علمی تبیین، تعریف و اصلاح کرد. این‌که زبان فارسی الهام‌بخش گوته در گفت‌وگوی شرق و غرب می‌شود، همین ویژگی مهم را نشان می‌دهد.

در ایران سیستم غالب ازدواج برون‌گروهی‌ست و مثلاً ترک‌ها، کردها، گیلک‌ها، لرها و غیره با هم ازدواج می‌کنند و خانواده‌های چندزبانه بسیارند. بخش عمده ایرانیان دست‌کم دو زبان و حتی تا چهار یا پنج زبان را می‌توانند صحبت کنند. در جوامع چندزبانه، یک زبان ملی مادری و میانجی یا Lingua franca و یک زبان قومیِ مادری داریم. اما این با زبانی مثل انگلیسی یا فرانسوی به‌عنوان زبان میانجی متفاوت است. چون فارسی ریشه‌ای تاریخی و بسیار کهن دارد و بُعد تمدنی، فرهنگی و میراثی آن در طی تاریخ قوی بوده فقط زبانی میانجی نیست، بلکه میراثی مشترک است. بنابراین تلاش در ایجاد تقابل و دوقطبی میان فارسی و زبان‌های دیگر اقوام ایرانی با واقعیت تاریخی و فرهنگی همزیستی این زبان‌ها در تضاد آشکار است. عیب دانستن لهجه مسئله تاریخی ما نیست، مسئله متأخر سیستم بوروکراتیک در زمان شکل‌گیری مدرنیزاسیون و مثلاً ظهور فیلمفارسی است.

بین زبان‌های ایرانی با فارسی رابطه‌ای گفت‌وگویی وجود داشته‌است. «مختوم‌قلی فراغی» که به او لقب فردوسی ادبیات ترکمنی داده‌اند، تحت تأثیر ادبیات فارسی قرار دارد و حافظ و خیام را می‌ستاید. این در مورد «شرفشاه گیلانی»، «امیر پازواری مازندرانی» و «مولوی کُرد» هم صدق می‌کند. مختوم‌قلی از نظامی تأثیر می‌گیرد و این رابطه میان‌متنی زبان فارسی و ترکمنی را نشان می‌دهد. اصولاً کارکرد اصلی زبان ایجاد ارتباط است و زبان فارسی در طی قرون طولانی فضای مفاهمه را میان اقوام ایرانی به‌وجود آورده، همواره در برابر خشونت قرار داشته و پیام‌آور صلح بوده‌است. ما بدون زبان فارسی بخش مهمی از این مفاهمه را از دست می‌دهیم.

‌ما ارزش‌های چندزبانگی را توضیح نداده‌ایم. مهم‌ترین کار برای حفظ زبان‌های قومی، محلی و بومی افزایش سرمایه نمادین آن‌ها و نشان دادن همزیستی زبان‌های قومی ما با زبان فارسی‌ست. یکی از این راه‌ها ایجاد جایزه‌های معتبر ادبی برای زبان‌های ایرانی‌ست. لازم است در تقویم‌مان برای شاعران ایرانی چون شهریار، مختوم‌قلی، امیر پازواری، شرفشاه و غیره که نماد وحدت اقوام‌اند روز بزرگداشتی در سطح ملی تعیین شود. جایزه مهرگان ادب به رمان‌ها و داستان‌هایی که به زبان اقوام ایرانی نوشته می‌شود، اختصاص می‌یابد. جوایز آل‌احمد، واو، احمد محمود، گلشیری و غیره هم می‌توانند این کار را انجام دهند. یونسکو باید زبان‌های اقوام ایرانی را در لیست میراث مکتوب ثبت کند. صدها عنصر میراث ناملموس که عناصری به زبان‌های کردی، گیلکی، ترکی، بلوچی، ترکمنی، عربی و غیره‌اند به‌عنوان گنجینه میراث ناملموس کشور ما بدون هیچ‌گونه تبعیضی از سوی مدیریت ثبت معاونت میراث فرهنگی ثبت شده‌است. این اقدام ارزشمندی‌ست. جایزه شهریار می‌تواند برای شعر اقوام ایرانی اختصاص یابد و جایزه نظامی گنجوی برای ادبیات ایران از فارسی تا سایر زبان‌های اقوام ایرانی که الهام‌بخش صلح و وحدت باشد.

🎙 علیرضا حسن زاده
عضو هیئت علمی و رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی میراث فرهنگی
🔗 متن کامل
⬅️ بخش ۱ ⬅️ بخش ۲ ⬅️ بخش ۳
#وحدت_در_کثرت
#پارسی_میراث_همه_ایرانیان
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

💡 زبان فارسی یک زبان میان‌قومی‌ست، پل ارتباط اقوام ایرانی با هم. پل ارتباطی ما با کشورهایی چون افغانستان و تاجیکستان. میراث مشترک ما با هند، ترکیه و غیره. معلوم است که اگر این پل خراب شود چه اتفاقی می‌افتد؛ گسست و شکاف ظاهر می‌شود.‌ شبکه‌هایی مثل بی‌بی‌سی فارسی نماد نگاه‌های علمی و آکادمیک به موضوعات و مسائل نیستند. آن‌ها به‌دنبال تولید گفتمان علمی نیستند. انگیزه اصلی آن‌ها سیاسی‌ست.‌ این شبکه سال گذشته نیز به سراغ #نوروز به‌عنوان نماد باستانی و کهن وحدت ایرانیان رفت و «حاجی فیروز» را نماد برده‌داری اعلام کرد تا منبع مهم همگرایی در فرهنگ ایرانی را تضعیف کرده و به تولید شکاف و ایجاد واگرایی در ایران بپردازند. ما در پژوهشگاه در قالب ۲۰ نشست به آن‌ها پاسخ دادیم. شخص بنده نیز کتاب «وضع آیینی و وضع هنجاری» را در تحلیل آیین‌های ایرانی از سوی انتشارات آمستردام به چاپ رساندم و به اساتید مقیم آمریکا و کانادا که بی‌بی‌سی برای تأیید و طرح فرضیه غلط خود درباره نوروز به سراغ آن‌ها رفته‌بود، علاوه‌بر پاسخ علمی پیشنهاد مناظره در فضای مجازی دادم اما حاضر نشدند چراکه گفتمان آن‌ها سطحی و به دور از مستندات علوم میراثی بود. این بار هم مسئله تقابل زبان فارسی و زبان‌های اقوام ایرانی را مطرح کرده‌اند. این شکاف برساخته است و ربطی به واقعیت تاریخی کشور کهن و باستانی ما ندارد. «هشتگ منوفارسی» بر اساس من/دیگری ساخته شده‌است. این یعنی به‌دنبال دیگری‌سازی از زبان فارسی هستند. این دیگری‌سازی با هدف ایجاد شکاف در همگرایی اقوام ایرانی انجام شده‌است.

این رویکرد آنان با هدف کاهش سرمایه اجتماعی و منابع مهمی است که حافظ یکپارچگی جامعه و اقوام ایرانی چون نوروز و زبان میان‌قومی فارسی و غیره هستند. هدف، تضعیف ایران است. مثلاً مهمان این شبکه، خانمی که فاقد دانش مردم‌شناسی‌ست از تحمیل نوروز به اقوام جنوب ایران در این شبکه می‌گوید. حال آن‌که او نمی‌داند در جنوب ایران نوروز دریایی، صیادی یا خلیج فارس وجود داشته و این عنصر فرهنگی ایرانیان جنوب تا قاره آفریقا هم گسترش یافته‌است. یا آن‌ها از ریشه‌های برده‌داری در ایران می‌گویند. اما فیلم «سیاهان جنوب» اثر فرهاد ورهرام کارگردان و مردم‌شناس برجسته ایران را که فرضیه آن‌ها را نقض می‌کند، نه می‌بینند، نه نمایش می‌دهند و نه معرفی می‌کنند. به نظر می‌رسد هدف آن‌ها سست کردنِ پلِ اتصال، ضربه زدن به یکپارچگی اقوام ایرانی، تمامیت ارضی کشور ایران و ایجاد شکاف میان اقوام است. متنی شدن فرهنگ و زبان‌های قومی و وجود شبکه‌های استانی که زبان آن‌ها قومی و محلی‌ست و امکان انتشار کتاب، فیلم و موسیقی به زبان‌های قومی نشان از چنین اتنوساید و تبعیضی که مطرح می‌کنند، ندارد.

جوک‌های قومی با توجه به رشد جامعه مدنی در ایران نسبت به قبل کاهش فراوان داشته‌است. حال به‌جای جوک‌های قومی که به‌دلیل رشد مدنی و اخلاق شهروندی در میان مردم ایران کاهش یافته، یک امر دیگر را مطرح می‌کنند؛ تقابل زبان‌های قومی و زبان فارسی. این تقابل برساخته و تصنعی‌ست. نهضت جنگل یکی از نهضت‌های مدنی ایران است که اولین بار از حقوق و حق رأی زنان سخن می‌گوید، زبان روزنامه این نهضت فارسی‌ست.

زبان فارسی به‌عنوان زبانی میان‌قومی حافظ هویت همه اقوام ایرانی در طی تاریخ کهن ما بوده‌است. ما در تاریخ خود منابع فراوانی برای درک تنوع فرهنگی داریم. از منشور کورش تا ادبیات عرفانی ایرانی و اسلامی ما. در شرایط بد اقتصادی و شکاف طبقاتی و اقتصادیِ فعلی، ... باید به اقتصاد مناطق مرزی و محروم ایران رسید و مانع از قومی شدن فقر در کشور شد، آن وقت این گفتمان‌های غیرعلمی که تولید می‌کنند، نمی‌تواند منجر به تضعیف اتحاد و یکپارچگی اقوام ایرانی شود.

می‌دانید که مانعی در تاریخ کلاسیک و کهن ما برای مکتوب و متنی شدن زبان‌های اقوام ایرانی وجود نداشته‌است، نسخ خطی به زبان‌های مازندرانی، گیلکی و... شاهد این ادعاست. «دیوان شرفشاه» کتابی خطی به زبان گیلکی‌ست و کتاب «کنزالاسرار» به مازندرانی‌ست. به‌نظرم همزمان باید جوایز حوزه علوم میراثی، هنر و ادبیات بومی را نیز توسعه داد. مهم‌ترین کار برای حفظ زبان‌های قومی و محلی و بومی ما افزایش سرمایه نمادین آن‌ها و نشان دادن همزیستی زبان‌های قومی ما با زبان فارسی‌ست.

🎙 علیرضا حسن زاده
عضو هیئت علمی و رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی میراث فرهنگی
🔗 متن کامل گفت‌وگو
⬅️ بخش نخست گفت‌وگو ⬅️ بخش دوم گفت‌وگو
#وحدت_در_کثرت
#پارسی_میراث_همه_ایرانیان
در «جریان» باشید.
@Jaryaann