بریده‌ها و براده‌ها

«مرد عشیره بودن سخت است.»

۱. قتل ناموسی نه منحصر به یک قوم و استان است و نه در میان تمام افراد آن قوم و استان رایج و رواست. کافی‌ست اخبار این سال‌ها را مرور کنید تا ببینید که در بسیاری از نقاط کشور چنین جنایاتی رخ داده است. البته در مناطقی که فرهنگ قبیله‌ای پشتیبان و مشوق چنین اقدامی است رواج این جنایات بیشتر است. اما بخش مهمی از مخالفت‌ها و افشای این جنایات نیز از سوی فعالان حقوق #زنان و نهادهای مدنی محلی است.

۲. قتل ناموسی مسئله‌ای قومی نیست اگرچه #قوم‌گرایی به آن دامن می‌زند. این جنایت حتی صرفاً برخاسته از شکاف میان زنان و مردان نیست. بسیاری از این ارزش‌ها توسط زنان این جوامع بازسازی و تکثیر می‌شود و بسیاری از کنشگران معترض به این رسوم، مردان آن نواحی‌اند. ضمن آن‌که مردان خود در این جوامع زیر بار فشار و انتظار «غیرت» و هراسان از طرد و تحقیر‌ از سوی طایفه به نوع دیگری (و مسلماً نه به اندازه زنان) قربانی می‌شوند.

۳. مسئله این‌جا، ستیز ارزش‌های عشیره‌ای علیه حقوق فردی‌ست. سنت‌هایی مانند الزام به ازدواج درون قبیله شاید در گذشته کاربرد داشته اما در جهان امروز نه اخلاقی‌ست، و نه حتی توجیه دارد که برای حفظ حلقه بسته قبیله و تأمین منافع اقتصادی عشیره زیر لوای آبرو و غیرت، زنان را از کودکی محکوم به ازدواج اجباری کرد و در صورت سرپیچی مورد آزار قرار داد یا حتی #جان_شیرین آن‌ها را گرفت.

۴. باید در برابر این مناسبات مرتجعانه‌ ایستاد و کمک کرد تا افراد از حصار تنگ این خرده‌نظام‌های اجتماعی بیرون بیایند و به‌جای احساس تعلق به قبیله، خود را شهروند کشور بدانند و ضمن حفظ ویژگی‌های ارزشمند فرهنگ بومی، ذهن‌شان را باز کنند و به‌جای ارزش‌های ناکارآمد قبیله‌ای، به اخلاق جهانی و ارزش‌های میهنی پایبند باشند. البته یادمان باشد یکی از مهم‌ترین علل وابستگی این افراد به حلقه‌های بسته قبیله‌ای، فقر، محرومیت و عدم امکان استقلال اقتصادی فرد و از آن سوی چتر حمایتی و مراقبتی قبیله و عشیره از افراد است.

۵. نفرت‌پراکنی و انگ چسباندن به هر قوم یا استانی نه تنها این رسوم خطرناک را ریشه‌کن نمی‌کند که با ارائه نشانی غلط و دامن زدن به دیگر شکاف‌ها، درخت جهل و نفرت و افکار دگم را آبیاری می‌کند. از سوی دیگر هر توهینی، با دلسرد و آزرده کردن کنشگران محلی -که تنها نیرویی‌اند که به واسطه نزدیکی به این حلقه‌های بسته تا حدی توان ترک انداختن در این نظام ارزشی را دارند- آن‌ها را در این راه تنها و بی‌پناه می‌کند.

۶. تلاش فعالان اجتماعی محلی بیش از پشتیبانی جامعه مدنی، نیازمند سه اقدام اساسی حکومت است:
• تصویب و اجرای فعالانه قوانین بازدارنده از کودک‌همسری و خشونت علیه زنان
• آموزش کودکان و آگاهی‌بخشی نسبت به حقوق زنان، روابط زن و مرد و حقوق و تکالیف #شهروندی
• ایجاد رونق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و بسترسازی برای گسترش طبقه متوسط در این مناطق

اگرچه که متأسفانه در شرایطی که هیچ نشانه‌ای از تحقق هیچ‌یک از سه مورد بالا دیده نمی‌شود، هم‌چنان وظیفه شهروندان و نهادهای مدنی در ایران است که به سهم خود و با یاری نیروهای محلی بکوشند با آگاهی‌افزایی، اندکی بهبود فرهنگی و اجتماعی در این زمینه ایجاد کنند.

✍🏼 کاوه گرایلی
#مقالات_جریان
ضرورت #جنبش_خودساماندهی_جامعه_مدنی در جهت #نه_به_خشونت_علیه_زنان
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

▪️اخیراً مردی در اهواز در یک #قتل_ناموسی سر همسر ١٧ ساله‌اش را بریده و با لبخند رضایت و سربلندی در خیابان‌ها گردانده است.
مونا حیدری برخلاف میل خود در کودکی به ازدواج پسرعمویش درآمده، کمی بعد باردار شده و در هفده‌ سالگی از دست خشونت‌های همسرش به ترکیه فرار کرده بود. دادستان اهواز گفته است، تصاویر او در ترکیه عامل تحریک احساسات همسرش شده است! چند هفته پیش با سفر پدر و عموی مونا به ترکیه او با اطمینان به پدرش راضی می‌شود که دوباره به کشور بازگردد اما در نهایت شوهرش با همکاری برادرش (هر دو پسر عموی مقتول بوده‌اند) به قتل می‌رسد.

کاربری در توئیتر نوشته است:
«یک اهوازی می‌داند که پشت لبخند آن مرد سال‌ها و شاید قرن‌ها تعصب، فرهنگ و آموزش و ارزش‌های اشتباه و حماقت خوابیده است. خنده‌ش از روی این نیست که می‌داند در نهایت اولیای دم رضایت می‌دهند و او آزاد می‌شود، از روی افتخار است و این حال آدم را بدتر می‌کند. اتفاق جدیدی هم نیست. فقط قبلاً نمی‌شد از آن عکس گرفت و در شبکه‌های اجتماعی پخش کرد. ... دست‌های زیادی روی دسته آن چاقو بوده است.»

براساس پژوهش انجمن زنان ریحانه اهواز، از سال ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰، حدود ۶۰ زن در خوزستان (برخی بین ۱۱ تا ۱۵ ساله) به دلایل ناموسی کشته شده‌اند. بریدن سر، خفه‌کردن و آتش زدن، به ترتیب بیشترین روش‌های قتل این زنان بوده که عمدتاً در مناطق عرب‌نشین و شهرهایی مانند شوش، اهواز، آبادان و کارون رخ داده‌اند. تعداد زنان مجردی که به علت داشتن رابطه کشته شده‌اند بیش از زنان متاهل با دلیل مشابه بوده است. از این ۶۰ مورد حتی یک قاتل مجازات نشده و خانواده‌ها نیز از آن‌ها شکایتی نکرده‌اند؛ چراکه اولیای دم یا خود در قتل شریک‌اند یا از آن راضی‌‌اند یا با فشار و پادرمیانی بزرگان عشیره رضایت می‌دهند و رییس عشيره نیز پول دیه را می‌دهد.

مسئله در اینجا تنها زن‌کشی نیست، در این جنایات ردی از چهار پدیده را می‌توان دید:
۱. کودک‌همسری ۲. ناموس‌پرستی ۳. مناسبات قبیله‌ای و عشیره‌ای ۴. فقدان حمایت کیفری از زنان در برابر خشونت

وقتی کودکی پیش از بلوغ فکری و عاطفی ازدواج می‌کند، از لحظه نخست قربانی شده است. به علاوه وقتی در یک وضعیت پیشامدنی، مناسبات متحجرانه عشیره، هم برای سبک زندگی زنان تصمیم بگیرد و هم در صورت تخطی زن از این تحمیل‌ها، به جای قانون بنشنید و مرد را تحت فشار بگذارد تا جان زن را بستاند، قاتل نه تنها سعی در پنهان‌کاری ندارد که سر خونین و سند جنایت‌اش را به عنوان گواهی افتخار خود در شهر می‌گرداند تا آبروی رفته پیش هم‌قبیله‌ای‌ها را بازگرداند!

🔺پسر جوانی در مصاحبه‌ای که ظاهراً در مصر است الگوی فکری مردان جوانی را که مرتکب چنین جنایاتی می‌شوند نشان می‌دهد. جوانانی که در ابتدا کودکانی بی‌گناه بوده‌اند اما با چنان افکار مرتجعانه و رسوم پیشامدرنی بزرگ می‌شوند که دل‌گرم به حمایت قبیله و زیر فشار باورهای مسموم زن‌ستیزانه، در نهایت هم خود قربانی می‌شوند و هم چونان هیولایی مسخ‌شده با بی‌رحمی زنان را قربانی می‌کنند.

❗️البته که در قضاوت باید از هرگونه #تعمیم_شتاب‌زده و کوچک‌ترین توهین به هر قوم و نژادی پرهیز کرد. این جنایات منحصر به یک قوم و نژاد و زبان نیست و راه مقابله با جهل و خشونت، نه نفرت‌پراکنی و توهین، و نه نرمش و کوتاه آمدن است. باید با قدرت و با مطالبه‌گری و آگاهی‌بخشی، فرهنگ عمومی را ارتقا داد و از #قوم‌گرایی و مناسبات قبیله‌ و عشیره‌محور به سمت تثبیت حقوق #شهروندی رفت که در آن کرامت هر فردی محترم است و باید از حکومت خواست با تغییر قوانین تبعیض‌آمیز، مانع کودک‌همسری، ازدواج اجباری و خشونت علیه زنان شود.

#نه_به_خشونت_علیه_زنان
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

❗️گویا کارزاری راه انداخته‌اند به نامِ «پایانِ تک‌زبانی» و هشتگی را در توییتر داغ کرده‌اند به نامِ «منوفارسی» و در آن، از ایرانیانی که زبانِ مادری‌شان فارسی نیست، خواسته‌اند که «روایت‌های تلخِ خود را از زیستن در جامعه‌ای تک‌زبان و نژادپرست» منتشر کنند. رسانه‌هایی چون «العربیه فارسی»، «بی‌بی‌سی فارسی» و «ایران وایر» نیز از این کارزار حمایت کرده‌اند.

همانندِ مواردِ مشابه – که پرداختن به زبانِ مادری محملی شده است برای تاختن به زبانِ ملی – در این‌جا نیز عده‌ای فرصت را غنیمت شمرده‌اند تا موریانه‌وار به جانِ تنها رشته‌ی پیوندِ ایرانیان، یعنی زبانِ فارسی، بیفتند. آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که تنها راهِ تجزیه‌ی ایران، با تأکید می‌گویم تنها راهِ آن، گسستنِ این رشته‌ی پیوند است. آن‌ها می‌دانند که زبانِ فارسی هیچ ربطی به نظامِ حاکم بر ایران ندارد؛ با این‌حال، مزوّرانه اعتراضِ خود را پشتِ اعتراض به حکومت پنهان می‌کنند تا همدلی برانگیزند.

آن‌ها نیک می‌دانند که اگر افرادی، افرادِ بی‌شعورِ فارسی‌زبانِ مرکزنشینی، زبان و لهجه‌ی دیگران را مسخره می‌کنند، هیچ ربطی نه به همه‌ی فارسی‌زبانان و نه به زبانِ فارسی، که زبانی بین‌الاقوامی است، دارد. این‌که بدیهی است! مگر در کشورهایی که انگلیسی و فرانسه و اسپانیایی و ترکی و... زبانِ بین‌الاقوامی (lingua franca) است – و از این دست بی‌شعورهای مسخره‌کننده هم کم ندارند – چوب را برمی‌دارند و بر سرِ زبانِ ملی‌شان می‌کوبند؟! پس چرا در این‌جا دیوارِ زبانِ فارسی کوتاه است؟ مقصود چیزی دیگر است، همان که عرض شد.

برای آن‌که عارضه‌ی تحقیر و تمسخرِ دیگران را درمان کنیم، راه‌اش آن نیست که تنها امکانِ مفاهمه را از میان برداریم! راه‌اش این است که به لودگی‌های مسخره‌کنندگان نخندیم. راه‌اش این است که تمسخر و تحقیرِ دیگران را مصداقِ «نفرت‌پراکنی» بدانیم. راه‌اش این است که بنیان‌های اخلاقیِ خانواده و جامعه را تقویت کنیم. و همه‌ی این‌ها در صورتی امکان‌پذیر است که زبانی مشترک داشته باشیم.

✍🏼 احسان راستان
منبع: فیسبوک نویسنده
یادداشتی در ضرورت
مقابله با #نفرت‌پراکنی و #مراقبت_از_فارسی در برابر #قوم‌گرایی و #پارسی‌زدایی
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

▫️برخیز

اثری مشارکتی از Collectif Medz Bazar و Soirées Keyf به زبان‌های ارمنی، ترکی، انگلیسی، فرانسوی و پایان آن اشعار فارسی، از «ساقی‌نامه» رضی‌الدین آرتیمانی است.

🎶 موسیقی و شعر: Collectif Medz Bazar*
براساس #موسیقی ارمنی و کردی
تصاویر آرتساخ/قره‌باغ - نوامبر ۲۰۲۰

❗️این آهنگ با تکیه بر #ریشه‌های_مشترک فرهنگی مردم آسیای صغیر و قفقاز، در واقع اعتراضی‌ست به پدیده #قوم‌گرایی و #ناسیونالیسم_تبارگرا و ستیزه‌جو که با انکار همزیستی هزارسالۀ مردم، به‌جای تمرکز بر پیوندها و شباهت‌ها، به دنبال برجسته‌سازی تفاوت‌ها و دیگری‌سازی و سپس حذف دیگری‌ها و در نهایت تغییر مرزها با #جنگ و درگیری و تبعید افراد از کاشانه‌شان است.

💢 این آهنگ دعوتی از همه است تا در برابر #نفرت‌پراکنی و #دگرستیزی برخیزند و دست در دست و شانه‌به‌شانه همدیگر برقصند و آمادگی خود را برای دوستی و #صلح اعلام کنند.

* این گروه بینافرهنگی سال ۲۰۱۲ در پاریس بنا شد و تاکنون کنسرت‌های زیادی در دنیا اجرا کرده و هر عضو آن خواننده و نوازنده چند ساز است. پیام آنها رهایی و دوستی، و موسیقی‌شان آغشته به سنت‌ها و عناصر روز است.

🔗 منبع
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

💡هویت تاریخی ما «ایرانی» و «شهری» است نه قومی.

▪️به گفته برخی محققان از دوره ساسانیان و به گفته برخی دیگر از دوره هخامنشیان ما را با نام ایران می‌شناختند و ما هم خود را با این نام می‌شناختیم. ایران، مفهومی است که هم با ابعاد سرزمینی و هم شاخص‌های فرهنگی، امپراطوری یا سیاسی و نیز شاخص زبانی‌اش در دنیا شناخته شده و می‌شود. این تجربه قابل تقلیل به تجربه کانادا نیست که عمر چندانی ندارد یا حتی دولت عراق که کمتر از ۱۰۰ سال پیش بر جغرافیای جهان ظاهر شده است. فراموش نکنیم که ما در یک دوران طولانی تاریخی بعد از ورود مسلمانان به ایران، در دوران خلفای بنی‌امیه و بنی عباس و بعد از آن، حتی تا دوره مغول و تا پیش از اوایل صفویه که دولت ایرانی اداره ایران را برعهده ندارد، شاهد کاربست واژه با اهمیت ایران در متون ادبی، تاریخی، علمی، شعر و امثالهم هستیم. یعقوبی، ایرانی نیست، اما بخشی از تاریخ یعقوبی به ایران اختصاص دارد، به همان ترتیب که طبری هم درباره ایران صحبت کرده است. یا در متون ادبی مانند شاهنامه و حتی نظامی گنجوی که فراسوی مرزهای شمالی جهان ایرانی درباره ایران صحبت شده است؛ از این منظر به نظر می‌رسد اگر نگوییم منحصر به فرد، واجد ویژگی‌های خاصی هستیم؛ ویژگی‌هایی بسیار بااهمیت و متفاوت از جوامعی که عمر ظهورشان به چند دهه یا چند سده نمی‌رسد.

▪️اساساً «اقوام ایرانی» یک مفهوم جدید است و در گذشته چیزی به‌نام اقوام ایرانی نداشتیم ... ما یک جامعه تاریخی هستیم که در آن شهر حائز اهمیت بوده است. به‌عبارت دیگر، هویت کلان ما ایرانی و هویت خرد ما هویت شهری است. به دانشمندان این کشور نگاه کنید، آنان را به چه نامی می‌شناسیم؟ ما از قطران تبریزی، فردوسی طوسی، حافظ شیرازی یا حمزه اصفهانی و نظامی گنجوی صحبت می‌کنیم. یعنی این دانشمندان و اندیشمندان را به‌عنوان شهر، مکان و روستایشان می‌شناسیم.

▪️اساساً کرد، آذری یا بلوچ بودن، مفهوم دوران مدرن است، برخلاف ایرانی بودن که مفهوم دوران پیشامدرن این کشور است. به عبارت دقیق‌تر، در تاریخ این کشور نمی‌توانید نمونه‌ای بیاورید که گروهی خود را با خاستگاه قومی خود تعریف کرده باشد.

▪️پان‌ترکیسم برای نخستین بار دهه ۱۸۶۰ در منطقه شکل می‌گیرد. جالب است که طراح و مروج ایدئولوژی پان ترکیسم یک ترک نیست. ... بلکه یک مجار است، آقای «وامبری» کارمند وزارت خارجه بریتانیا ... وامبری با این مفروض که روسیه در جنوب مرزهای خود در حال پیشروی به سمت مرزهای امپراطوری بریتانیا یعنی هند شرقی است، به این نتیجه می‌رسد که تنها عامل بازدارنده مقابل نفوذ روسیه، می‌تواند ظهور یک ایدئولوژی به‌نام پان‌ترکیسم باشد که او بنیان آن را می‌گذارد. بنابراین این ایدئولوژی ابتدا در میان تاتارهای کریمه رواج پیدا می‌کند و بتدریج به سمت جنوب آمده و وارد عثمانی می‌شود.

🎙احسان هوشمند، پژوهشگر مسائل ایران از ضرورت #وطن‌دوستی می‌گوید.
منبع و متن کامل: روزنامه ایران

#ايران #ایران‌دوستی #فارسی #تاريخ #قومگرایی
در «جریان» باشید.
@Jaryaann