آمین

‍ ▪️درباره ی نیمه ی پنهان ماه!
چهارشنبه ی گذشته به همت خانه ی فرهنگ گیلان، سالن اجتماعات مجتمع نظام پزشکی رشت به بهانه ی اکران فیلم مستند نیمه پنهان ماه، میزبان آزاده بیزار گیتی (فیلمساز) و‌‌ دکتر سوسن شریعتی بود.

ساخته ی بیزارگیتی، با محوریت موضوع بازخوانی حضور زنان در جنبش مشروطه، به عنوان بخشی مغفول مانده در تاریخنگاری دوران معاصر، در کل اثر ارزشمندی بود. البته نقدهایی هم بر خود اثر وارد است که معطوف به محدودیت های حوزه ی تولید در کشور و هم محرومیت ها از مستندات تاریخی، بسیاریش قابل اغماض است‌. با این همه رویه ای که فیلمساز برای سامان دادن ایده در قامت یک اثر سینمایی مستند برگزیده در فرازهایی محل مساله یا مساله ساز است.
با توجه به فقر شدید اسناد ( از تصاویر و مکتوبات) که مورد اذعان بیزار گیتی هم بوده و البته از حوزه اختیارات او خارج، بخش قابل توجه ای از ارجاعاتِ فیلم، به روایات و گمانه ها و گاهن تخیلات فیلمساز متمایل شده. باید پذیرفت هرچقدر حضور صورخیال در فیلم جلوه گر شده است و بر جذابیت ش افزوده، همان قدر هم از سندیت آن کاسته، روشی برای ثبت تاریخ کنشهای اجتماعی زنان که اتفاقن برابر بیانات سخنران میهمان، مطمع نظر ایشان (دکتر سوسن شریعتی) هم بوده و مورد تایید او هم قرار گرفته است.

سوسن شریعتی معتقد است پیرو نحله ای جوان از فن تاریخنگاری که از حوالی دهه ۷۰ طرفدارانی دارد، اگر تاریخ مکتوب و مصورِ مستندی برای زنان نیست، می توان و باید آن را ساخت! با این دیدگاه از این پس مجموعه ی تصاویر مخدوشِ بازنمایی شده یا ساخته و‌ پرداخته شده ی آمده در متن فیلم، و هم گمانه های راوی از نقش زنان پرده نشین در وقایع حوالی مشروطه، چون‌ آن خلا تاریخی را می پوشاند و به روح حقیقت ( نه واقعیت) نزدیک است، پس قابلیت استناد را هم خواهند یافت!
به زعم نگارنده اما وقتی سندی نیست، نیست! و سندسازی به هر نیت و مقصودِ متعالی و مقبولی هم فریبنده و راهزن و‌ مضموم است.

فراتر از نمایش فیلم، حضور سوسن شریعتی در رشت اما رویداد خجسته ای بود. او هم اندیشمند است، هم شیرین سخن، هم طناز، هم جدی و هم خوش رو که جمع این ها و نسبت خونی اش با علی شریعتی، سیمای کم نظیری از او در میان زنان روشنفکر ایرانی ساخته است و‌‌ هم چهره ای مقبول در پیشگاه اهالی نقد و نظر.

این ویژه بودن و محبوبیت، البته جدای از کیفیت آرا و اندیشه است. سوسن شریعتی در سخنرانی اش، ابتدا با نگاه به محتوای فیلم نیمه پنهان ماه، به تبئین و تشریح وضعیت زنان در تحولات اجتماعی ایران معاصر پرداخت. او در ادامه مبحث مستندسازی تاریخ زنان، بسیار به آرا و اندیشه ی علی شریعتی ارجاع داد. اصرار بر ابهام و اتهام زدایی از زیست اجتماعی شریعتی یا توجیه آرایی از او‌ که امروز محل مساله اند، و بیشتر دفاع تام و تمام از پدر در قامت وکیل مدافعی مبارز به جای منتقد و پژوهشگری عادل و بی نظر (هرچقدر هم هیجان انگیز و شوق آفرین) اندیشه ی او را در دایره ای تنگ حبس کرده و‌ از عمق و میزان اثرگذاری آن نزد مخاطب شیفته ی آگاهی می کاهد.‌

من به عنوان ناظر بی طرف، بسیار دوست دارم اندیشه ی سوسن شریعتی را (با آن مختصات کم نظیر شخصیت ش) نه در عرصه ای مجازی و احساسی که در جهانی مستند و واقعی ملاقات کنم. درون مرزهایی دور از تمایلات نَسَبی و جنسیتی.

[ عکس از: ایلیا میرزانژاد ]

#خانه_فرهنگ_گیلان
#سوسن_شریعتی
#آزاده_بیزار_گیتی
#سینمای_مستند
#مشروطه
#سینما
#گیلان
#اندیشه
#زنان
@aminhaghrah