فلسفه و ادبیات

‍ ■ اگر خدایی نیست، چرا خوب باشیم؟

طرح پرسش با این بیان، بسیار ناکسانه می‌نماید. هنگامی که یک فرد دیندار این پرسش را با من مطرح می‌کند (که مکرر رخ می‌دهد)، فوراً وسوسه می‌شوم او را چنین به چالش بگیرم:
"آیا واقعاً می‌خواهید بگوئید که فقط برای کسب رضایت و پاداش خدا، یا اجتناب از نارضایتی و عذاب او سعی می‌کنید خوب باشید؟"

این اخلاقیات نیست، این تملق‌گویی است؛ دستمال کشی است.
یک جور پاچه‌خواری جلوی دوربین امنیّتی عظیمی می‌ماند که از آسمان شما را زیر نظر دارد، یا ضبط صوت استراق سمعی که درون کله‌تان کار گذاشته شده و کوچک‌ترین حرکات و اندیشه‌هایتان را ثبت می‌کند.

به قول #آلبرت_انیشتین : "اگر نیکی کردن ما فقط از ترس عقوبت و به امید پاداش باشد، پس به غایت پست هستیم."

مایکل شرمر هم در کتاب علم خیر و شر این نکته را پایان بحث می‌خواند. چرا که به نظر او اگر بگوئید که در غیاب خدا "مرتکب دزدی، تجاوز و قتل" می‌شوید، نشان داده‌اید که شخصی غیراخلاقی هستید "و باید به شدّت از شما احتراز کنیم".

از سوی دیگر، اگر بپذیرید که حتی در صورت عدم وجود نظارت الاهی همچنان آدم خوبی می‌مانید، قطعاً بنیان این ادعا را زده‌اید که برای خوب بودن، وجود خدا لازم است.

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

▪️در دوران کودکی، ساده لوحی ما برایمان بسیار سودمند است. این ساده لوحی به ما کمک می‌کند تا با سرعت فوق العاده‌ای مغزمان را از دانش و حکمت پدر و مادر و اجدادمان پر کنیم.

اما اگر پس از رسیدن به دوران بزرگسالی از این ساده لوحی در نیاییم، طبیعت ما باعث می شود که به یک هدف آسان برای طالع بینان، رسانه ها، مبلغین مذهبی‌ و شیادان بدل شویم. باید زودباوری اتوماتیک دوران کودکی را با شک اندیشی‌ سازنده علم بزرگسالی جایگزین کنیم.

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

▪️به محض اينكه علم درمان قطعى سرطان را پيدا كند، همه فراموش می كنند كه روزى براى آن دعا می كردند. امروز كسى براى درمان فلج اطفال دعا نمی كند...

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

اگر عقایدتون با عقل، علم و تجربه جور در نمیاد، اشکال از عقایدتونه، نه این موارد

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

‍ ■ وقتی چیزی را به روش ماوراطبیعی توضيح میدهیم، عملا به هیچ وجه آن چيز را توضیح ندادیم ، و حتی بدتر از آن ، هر امکانی برای توضیح آن چیز را نیز منتفی کرده ایم
چرا چنین می گویم؟ زیرا همان طور که از اسمش پیداست هر چيز ماوراطبیعی، بنا به تعریف به معنای فراتر از دسترس ِ توضیحات ِ طبیعی است چیزی فراتر از دسترس علم و روش علمی.گفتن اینکه چیزی به طور ماوراطبیعی رخ میدهد،فقط به این معنی نیست که «ما آن را نمی فهمیم» بلکه در واقع گویای این است که: ما هیچگاه آن را نخواهیم فهمید پس حتی برای فهمش تلاش هم نکنید.

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

‍ ▪️#تیغ_اکام

تیغ اُکام, اصلی منسوب به #ویلیام_اکام، منطق‌دان و فیلسوف انگلیسی است.
در سده ۱۴ (میلادی) ویلیام اُکام اصلی را مطرح کرد، که به «تیغ اکام»، «اُستُرهٔ اُکام»، «اصل امساک» یا «اصل اختصار تبیین» آوازه یافت. طبق این اصل، هرگاه دربارهٔ علت بروز پدیده‌ای دو توضیح مختلف ارائه شود، در آن توضیحی که پیچیده‌تر باشد احتمال بروز اشتباه بیش‌تر است و بنابراین در شرایط مساوی، احتمال صحیح بودن توضیح ساده‌تر بیش‌تر است.

▪️صورت تیغ اکام

صورت نخستین این مهاد در لاتین چنین است:
.Numquam ponendo est pluritas sine necessitate
که در زبان انگلیسی:
.Entities are not to be multiplied without necessity
ترجمه مستقیم آن در پارسی به شکل زیر است:

موجودیت‌ها یا وجودها (نهادها) نباید بدون ضرورت افزایش یابد.

ترجمهٔ آزاد آن در فارسی می‌شود:

در توضیح و توصیف، بخش‌های ناضروری را حذف کن.

و به صورت متداول‌تر:

«میان دو نگره که توان توصیف و پیش‌بینی یکسانی دارند، ساده‌ترین را بگزین.» در این‌جا منظور از «ساده‌ترین» نگره، نگره‌ای است که کم‌ترین انگاشت‌ها در آن به کار رفته باشد.

بدین ترتیب در مواقعی که باید برای چیزی توضیحی پیدا کنیم، باید همیشه حداقل فرض‌های لازم را به کار بگیریم. بدون ضرورت نباید وجود چیزی را مسلم فرض کرد. در نگاه نخست شاید نامعقول به نظر برسد، که بگوییم احتمال درست بودن توضیحات ساده‌تر بیش‌تر از پیچیده‌ترها است؛ اما چنین است. البته شرط «مساوی بودن سایر موارد» هم در این میان اهمیت فراوان دارد.

▪️پیشینه و دلیل

ویلیام اُکام این اصل را از ارسطو اخذ کرده‌است. #ارسطو در کتاب پنجم طبیعیات خود آن را اصل کارافزایی نامیده و گفته: «طبیعت برای عمل، کوتاه‌ترین راه ممکن را اختیار می‌کند.»

ویلیام اکام از طرفداران نام‌گرایی بود و وجود واقعی مفاهیم کلی را انکار می‌کرد، و باور داشت که وجود حقیقی، تنها از آنِ افراد جزئی است، نه مفاهیم کلی؛ و چون علم به افراد جزئی، تنها از راه حس و شهود حاصل می‌شود و مفاهیم کلی و انتزاعی نمی‌توانند مبدأ علم انسان قرار گیرند، در روش علمی باید تا اندازهٔ امکان از این مفاهیم انتزاعی پرهیز کرد.

▪️کاربردها

در علم و در فلسفهٔ علم

این اصل در ابداع نظریه‌های علمی کاربرد دارد و بیان می‌دارد اگر دو نظریه مشابه دارید که به نتیجه‌ای یکسان می‌رسند، آن که ساده‌تر است، ارزش بیش‌تری دارد.

یکی از کاربردهای این اصل در برنامه‌نویسی رایانه این است که برنامه‌های نوشته شده باید بهینه باشند.

توجه به این جمله از اینشتین نیز در کنار اصل فوق توصیه می‌شود: «هرچیز را باید تا آن‌جا که ممکن است ساده کرد، اما نه ساده‌تر از آن.»

این اصل همچنین در گزارش‌های پزشکی کاربرد بسیار یافته‌است.

در علم آمار برخی اوقات دو مدل آماری مختلف می‌توان یافت که هر دو مشاهده‌های انجام شده را توضیح می‌دهند. این دو مدل ممکن است دارای پارامترهای آزاد متفاوتی باشند. افزایش پیچیدگی مدل (افزودن پارامترهای آزاد اضافی) باعث کاهش احتمال درست بودن آن مدل می‌گردد.

👤در فلسفهٔ دین

از این ایده در فلسفه دین هم در جهت اثبات وجود خدا و هم در جهت نفی وجود او استفاده شده‌است. از طرفی #ریچارد_داوکینز استدلال می‌کند که باور به خدا کمکی به فهم جهان نمی‌کند و تنها چیزی اضافی و زاید است، و بنابراین باید حذف شود. از طرف دیگر ریچارد سوئین برن وجود خدا را ساده‌ترین توضیح برای تجربه‌های مذهبی می‌داند. همچنین از تیغ اُکام در نظریه جهان تنظیم‌شده و در رد توضیح «وجود جهان‌های موازی» استفاده شده‌است. اما این استدلال نیز مورد اختلاف نظر بوده‌است.

▪️در زبان

در زبان نیز از میان دو زنجیرهٔ واژگانی که یک معنا را می‌رسانند، در شرایط متساوی، زنجیرهٔ ساده‌تر درست‌تر است. برای نمونه از میان این دو جمله، جملهٔ نخست، درست است و جملهٔ دوم، حاوی انبوهی از خطاهاست:

-این تابلو را کمال الملک کشیده‌است.

- این تابلو توسط کمال الملک کشیده شده‌است.

در زبان‌شناسی، این اصل با عنوان اصل کم کوشی یا تنبلی زبانی یا اقتصاد زبانی مطرح است و موتور محرکهٔ زبان و عامل تبدیل زبان‌های پیچیدهٔ باستانی (مانند فارسی باستان) به زبان‌های سادهٔ نوین (مانند فارسی میانه و فارسی دری) دانسته می‌شود. آنچه در تاریخ زبان فارسی، متون پایه فارسی نامیده می‌شود، مانند تاریخ بلعمی و ترجمهٔ تفسیر طبری، مبتنی بر اصل استرهٔ اکام و موسوم به نثر مرسل است. همچنین والاترین آثار منظوم فارسی که با صفت «سهل ممتنع» معروف اند، مانند شاهنامهٔ فردوسی و غزلیات سعدی، همواره ساده‌ترین روش‌های اجرای یک مضمون را از میان چندین روش ممکن، برگزیده‌اند.

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

■ ما این حق را نداریم که به کودکان از سنین خردسالی بیاموزیم
که به چه چیزی اعتقاد داشته باشند، بلکه به آنها باید نحوه ی
درست فکر کردن را آموزش دهیم.

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

‍ سر انجام یک روز می میریم. و این از ما یک خوش شانس می سازد. اغلب انسان ها هرگز نمی میرند، زیرا آنها هرگز به دنیا نمی آیند. تعداد انسان هایی که می توانستند اینجا به جای من باشند، اما در واقع نیستند و هرگز روشناییِ خورشید را نخواهند دید، از شن های صحرای عربستان هم بیشتر است. مطمئناً در میانِ آن "زاده نشده ها" شاعرانی بزرگتر از آنها که می شناسیم، و دانشمندانی بزرگتر از نیوتون وجود دارد. ما از این واقعیت آگاهیم زیرا که مجموعه انسان های ممکنی که دی ان ایِ ما اجازه وجودشان را می دهد، بسیار بسیار بیشتر از انسان های فعلی است. برخلافِ این احتمالات گیج کننده، من و شما اینجا هستیم، بی هیچ مشکلی. ما آن اندک ممتازانی هستیم که شانسِ تولد را بر خلاف تمام احتمالاتِ دیگر پیدا کردیم. چگونه می توانیم از بازگشتِ اجتناب ناپذیرمان به آن حالتِ پیشین نالان باشیم، حالتی که اکثریت هایی عظیم هیچوقت از آنجا جُم نخورده اند؟
‌‌
👤 #ریچارد_داوکینز
■ #شکافتن_رنگین_کمان

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

■ اگر عقایدتون با عقل، علم و تجربه جور در نمیاد، اشکال از عقایدتونه، نه این موارد

👤 #ریچارد_داوکینز

l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2

■ من حاضرم به دیدگاه های شما احترام بگذارم اگر شما بتوانید توجیهی برای آنها داشته باشید، اما اگر تنها دلیل موجه شما برای دیدگاهتان این است که چون شما به آنها ایمان دارید، من به آنها احترام نخواهم گذاشت!

👤 #ریچارد_داوکینز
l👇 عضو شوید 👇l
@Philosophers2