▪️شام آخرِ داوینچی (١)
▪️هنر و نقاشی
این اثر هنری نشانگر صحنههایی از شام آخر روزهای پایانی عمر مسیح است آنطور که انجیل به آن اشاره کردهاست. این نقاشی بر پایهٔ کتاب یوحنا، باب ۱۳ آیهٔ ۲۱ است آنجا که مسیح میگوید که یکی از ۱۲ حواریاش به وی خیانت خواهد کرد. این نقاشی یکی از مشهورترین و باارزشترین نقاشیهای جهان است.
برخلاف بسیاری از نقاشیهایی از این دست قابل مالکیت شخصی نیست. چرا که به آسانی نمیتوان آن را جابجا کرد. شام آخر داوینچی به دلیل تکنیک اشتباه چسبرنگ و گسو به همراه نفوذ رطوبت از همان زمان کشیدهشدن در سال (۱۴۹۸) میلادی تاکنون در حال از بینرفتن است. این نقاشی سراسر یک دیوار تالار مستطیل شکلی را میپوشاند که سالن غذاخوری صومعه سانتا ماریا دله گرتزیه در شهر میلان بودهاست.
داوینچی این نگاره را برای فرمانروای حامی خود یعنی دوک لودوویچو اسفورتزا کشید. این نقاشی حدود سه سال طول کشید. این نقاشی در جریان بمباران اوت ۱۹۴۳ آمریکاییها در آستانه تخریب کامل بود که این اتفاق آخرین فصل از کتاب بدشانسیهای شام آخر است. رماننویس معروف، آلدوس هاکسلی این اثر را «غمگینترین» اثر هنری دنیا نامید. بعد از صرف هزینه و وقت بسیار و تلاش متخصصین، بعد از مدتها بالاخره شاهکار لئوناردو داوینچی بدون داربست و عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی قابل رویت بود.
حتی با وجود دقت فوقالعاده داوینچی در ترسیم و نامگذاری حواریون در طرح اولیه این اثر، در نقاشی نهایی چند چهره وجود دارد که در مورد هویت آنها تردید وجود دارد اما بی شک چهره کوچک و تیرهای که دست به سمت نان دراز کردهاست یهوداست. لئوناردو داوینچی، از فن ژرفا نمایی (پرسپکتیو) به منظور جلب توجه بیننده به چهره مسیح در این نقاشی استفاده کرد.
موضوع اصلی مورد توجه شخصیتهای کتاب تابلو شام آخر داوینچی است. از مشخصات این اثر است که این نقاشی بر روی دیوار صومعه کلیسای سانتا ماریا دله گرتزیه در نزدیکی شهر میلان ترسیم شده است. گویا این صومعه، صومعه خانوادگی دوک لودویکو بود و توسط وی برای این نقاشی انتخاب شده بود.این نقاشی دارای ۳۶۰ سانتی متر ارتفاع و ۸۸۰ سانتی متر پهنا است. داوینچی سه سال تمام بر روی این نقاشی کار میکرد و سرانجام آنرا در سال (۱۴۹۸) تکمیل کرد. این نقاشی در قسمت فوقانی دیوار ترسیم میشد و بیشتر روزها هنگامی که داوینچی برای نقاشی با وسایلش بالای نردبان میرفت تا هنگامی که رنگهای همراهش به اتمام نرسیده بود، پایین نمیآمد.
گاهی تا سه شبانه روز بدون آنکه حتی برای خوردن و آشامیدن کار را تعطیل کند لاینقطع نقاشی میکرد. نقل است که نتیجه کار به سرعت محبوب و پرطرفدار شده بود و پادشاه فرانسه آنچنان شیفته این اثر شده بود که دستور داد تا تمام دیوار را به فرانسه منتقل کنند. البته این اتفاق نیفتاد چون با وسایل آن روزگار چنین انتقالی عملاً غیر ممکن بود. (البته امروز فقط سایهای از آن اثر باقی مانده است.)
این نقاشی آخرین شب زندگی حضرت مسیح را به تصویر میکشد. هنگامی که مسیح به حواریون میگوید که میداند کسی از این جمع به وی خیانت میکند، این نقاشی در واقع عکسالعمل این دوازده حواری که در درجات مختلف از ناراحتی و تعجب قرار دارند را نمایش میدهد.
یکی از ویژگیهای این نقاشی تصویر کردن تمامی حواریون در کنار مسیح و قرار دادن یهودا (حواری خائن) در میان سایرین بود. (در نقاشیهای قبلی مانند این و از این دست، در این مراسم یهودا جدا از سایر حواریون ترسیم میشد.) استدلال داوینچی این بود که فرد خائن چون تا فردای آن شب ناشناس بودن پس دلیلی نداشته که جدا از سایرین قرار بگیرد.
یهودا (نفر سوم با ریش سیاه در سمت راست حضرت مسیح و سمت چپ قاب) در این اثر تنها کسی است که با حالتی تدافعی خودش را از مسیح در میکند (به حالت دستهای وی دقت کنید) و چهره وی در سایه قرار دارد. در پس زمینه سه پنجره ترسیم شده است که نورپردازی صحنه از طریق این سه منبع نوری تامین میشود، بزرگترین پنجره دقیقاً پشت سر حضرت مسیح قرار گرفته است. به این ترتیب در پشت سر حضرت مسیح که در کانون تصویر قرار گرفته هالهای از نور دیده میشود.
يطروس (نفر دوم با ریش سفید در سمت راست حضرت مسیح) دستش را با حالت تهدیدگونه به سمت گردن نفر دوم (جان یا مریم مجدلیه) گرفته است، انگار وی را تهدید به مرگ میکند. البته در این کتاب، اشتباهاتی هم وجود دارد؛ ولی بقدری مخالفت کلیسا به این اثر زیاد بوده و آن را توهین به حضرت مسيح دين مسیحیت اعلام کردند که کمتر به اشتباهات این اثر درباره داوینچی و آثارش توجه شده است.
🔗| (ادامه دارد...) [پایان بخش اول]
📚| کتاب « خلاصهای از تاریخ هنر »
📚|
#Art_History🌀|
@Perspective_7