خار در دورۀ گل دولت تیزی میراند
گل چو برباد شد آن دولت خار آخر شد
بیت فوق در مراحل اولیۀ خلاقیت شعری
#حافظ سرودهشدهاست. استتیک او در آن زمان چنین مناسباتی را میپذیرفتهاست. اما همین بیت در مراحل عالی
#زیباییشناسی حافظ، بهصورت:
شکر ایزد که به اقبال کلهگوشۀ گل
نخوت باد دی و شوکت خار آخر شد
درآمدهاست. طبقهبندی رتوریک[بلاغی] بیت اول بسیار آسانتر و ممکنتر از بیت بعدی است. درواقع، این امور را نمیتوان حاصل
#تصادف دانست و اگر اینطور است، پس چرا این مناسبات و زیباییها در اشعار دیگر شعرا بهوجود نمیآید؟ درواقع، از منظر علم، تصادف وجود ندارد. تصادف کلمهایست که ما برای بیان جهل خویش دربرابر قانونمندیهای بیکران جهان هستی بهکار میبریم. این کلمه، محدودیت ذهنِ انسان را نسبت به قوانین و رویدادهایی که با آن مواجه میشود، توضیح میدهد و روشن میکند. طبیعی است که مفهوم تصادف همواره در زندگی انسان باقی خواهد ماند؛ حتی اگر علم هزاران هزاربار بیش از آنچه که هست پیشرفت کند. خلاقیت و اوج زیباییشناسی حافظ گاهی چنان است که انسان از تفسیر آنها درمیماند و نام تصادف بر آنها میگذارد. اما درواقع چنین نیست.
#این_کیمیای_هستی#درباره_حافظ#جلد_سوم:٣٣۶
#محمدرضا_شفیعی_کدکنی@ketabeabii