ادب‌سار

💫🐄 @AdabSar

🐄 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🐄 جشن "گاوگیل" یا "درامزینان"


🐂🐂 "جشن گاوگیل" که به آن جشن درفش‌ها، کاکیل، گاوگمل، گاگنل، کاکثل و درامزینان هم می‌گویند در روز مهر از ماه دی، برابر با شانزدهم دی در گاهشماری ایران باستان برگزار می‌شد و جشنی در پیوند با "گاو" بود.

🐄🐄 درباره‌ی این جشن رازآمیز گفته می‌شود چون "آژی‌دهاک" بر ایران چیره شد، گاوهای "اثفیان" پدر فریدون را به تاراج برد. ولی در این روز "فریدون" بر "آژی‌دهاک" پیروز شد و آن گاوها را بازگرداند. "اثفیان" که مردی بخشنده و مردم‌دار بود، با بازگشت گله‌هایش به مردم بخشش‌ها کرد و مردم این روز را هر ساله جشن گرفتند.

🐂🐂 یکی دیگر از گمان‌های پیدایش جشن درامزینان این است که در این روز ایرانیان بر تورانیان پیروز شدند و گله‌هایی از گاو که به دست آن‌ها افتاده بود، پس گرفتند.

🐄🐄 همچنین گفته شده که در این روز "فریدون" را از شیر گرفتند و وی سوار بر گاوی کردند. "فریدون" گرزی داشت که سر گاو بر آن تراشیده شده بود. در افسانه‌ها آمده که فریدون در کنار گاوها بزرگ شد.

💫💫 در این شب از روی جایگاه ستارگان در آسمان دست به پیشگویی می‌زدند و باور داشتند که گاوی از شید(نور) که شاخ‌هایش از زر(طلا) و پاهایش از سیم(نقره) است و ماه را می‌کِشد، اندک‌زمانی در آسمان پدیدار شده و سپس پنهان می‌شود. هر که در آن زمان بتواند این گاو درخشان را ببیند، آرزوهایش برآورده می‌شود.
اگر این گاو بر بلندی کوه‌ها پدید آید و دوبار بانگ زند، سالی پر فراوانی و بدون تنگدستی در پیش خواهد بود و اگر یک‌بار بانگ زند، نشانه‌ی خشکسالی است.

🤴🏻🤴🏻 در افسانه‌ها گفته شده که در زمان جمشید، وی یک کاکیل یا گاو نر سرکش را با سر آدم، چهره‌ی زیبا و تن سپید گاو دید که دسته‌ای سوسن به دست داشت و می‌بویید. گاو از هفت گوهر ساخته شده بود و هرکه را می‌دید به نام می‌خواند و از امروز و آینده آگاهی می‌داد و شید خود را می‌پراکند. جمشید گفت: تو کیستی و چه می‌کنی؟ پاسخ داد: من بخت هستم و سپیدروزی و بخت میان مردم بخش(تقسیم) می‌کنم. جمشید پرسید که در چه هنگامی بخت در میان مردم بیشتر است؟ پاسخ داد: هنگامی که گاو در میان آسمان باشد.
او پس از این گفت‌وگو میان آسمان پنهان شد.

🥛🥛 ایرانیان این روز را با نوشیدن شیر تازه‌ی گاو آغاز می‌کردند و بامداد، پیش از هر سخنی "بِه" می‌خوردند و "ترنج" می‌بوییدند تا سالی فراخ و آسوده در پیش داشته باشند.

☠☠ همچنین گفته شده که این جشن ریشه‌ی بابِلی دارد و جشن دیو و اهریمن است. زیرا در این روز اهریمن بر جمشید پیروز شد. برخی نیز جشن اهریمن در این روز را با شکست داریوش سوم از اسکندر در جنگ "گوگمل" در پیوند می‌دانند. ولی سرچشمه‌های این داوخواهی(ادعا) روشن نیست.

🐂🐂 "جشن گاوگیل" یکی از جشن‌هایی است که زمینه‌های پیدایش آن ناشناخته و آگاهی درباره‌ی آن بسیار اندک است و دیدگاه‌های "ابوریحان بیرونی" در "آثارالباقیه" درباره‌ی این جشن از راه گفت‌‌وگوی وی با مردمان گرد آمده است. از این‌رو هرآنچه گفته می‌شود، گمان‌زدهایی درباره‌ی این روز است.

🐄🐄 همچنین گفتنی است ستایش گاو در میان بسیاری از هندوان، ریشه در فرهنگ ایران باستان و باورهای هنباز(مشترک) این دو تیره دارد.

گردآوری و نگارش #پریسا_امام_وردی
#فرهنگ_ایران #دیگان #گاوگیل
____________
✍🏻✍🏻 برداشت از:
۱- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
۲- جشن‌های ایرانیان #عسگر_بهرامی
۳- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
____________
به ادبسار بپیوندید:
اینستاگرام
Instagram.com/AdabSar

تلگرام
T.me/AdabSar

🍇🌰🍎🍇
@AdabSar

🍉 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🍉 جشن‌های میوه‌چینی، کشاورزی، گاهنباری و پایان و آغاز موسم(فصل)


🌽🌽 روزهای پایان تابستان و آغاز پاییز در ایران، با جشن‌های فراوان و گوناگونی همراه بودند. درباره‌ی جشن‌های ایرانی باید بدانیم که چندین جشن باستانی ایران در زمان روشنی برگزار نمی‌شدند و زمان برگزاری آن‌ها در سال‌های گوناگون اندکی جابجا و پس و پیش می‌شد. جشن سوری یا چهارشنبه‌سوری، جشن پَندُک(فندق)، جشن انار و جشن‌های کشاورزی پایان تابستان از این دسته هستند. در سده‌های نزدیک‌تر، بیشتر جشن‌های کشاورزی پایان تابستان که در اینجا می‌خوانیم، در واپسین آدینه‌ی تابستان و در میان بومیان بخش‌هایی از این سرزمین برگزار می‌شدند. خوشبختانه بیشتر جشن‌های کشاورزی همچنان زنده‌اند.

🌾🌾 "گاهنبار پتیه‌شهیم" از اشتاد روز تا انارام روز از شهریور، برابر با ۲۶ تا ۳۰ شهریور در گاهشماری باستانی برگزار می‌شد. «پَتیه شَهیم»، به چم(معنی) پایان تابستان و سومین جشن از جشن‌های گاهنباری است. در افسانه‌های کهن این جشن یادآور سومین گام آفرینش است و هنگام آفریده شدن زمین. این جشن مانند جشن‌های گاهنباری دیگر است، با این دگرسانی(تفاوت) که جشن کشاورزی هم هست و با گردآوری دانه‌ها در کشتزارها و چیدن میوه‌ها در باغ‌ها برگزار می‌شود و به آن "دانه‌آور" نیز می‌گویند.

🍎🍎 شش جشن فراگیر و گسترده‌ی گاهانبار/گاهنبار/گَهَنبار در سال با باور آفرینش زمین در شش گام و در زمانی هَکانیده(تعیین شده) و روشن برگزار می‌شدند. هر یک از این جشن‌ها پنج روزه بودند و روز پایانی آن جشن بزرگی بود و مردم به نیایش و یاری مستمندان می‌پرداختند.
- گاهانبار نخست، میدیوزرم، اردیبهشت ماه، آفرینش آسمان.
- گاهنبار دوم، میدیوشم، تیرماه، آفرینش آب.
- گاهنبار سوم، پتیه‌شهیم، شهریورماه، آفرینش زمین.
- گاهانبار چهارم، اَیاسَرِم، مهرماه، آفرینش گیاه.
- گهنبار پنجم، میدیارم، دی‌ماه، آفرینش جانوران.
- گهنبار ششم، همس‌پت‌میدیم، اسپندماه، آفرینش آدمی.

🎺🎺 "جشن انار" یا "انارچینی" در گاهشماری(تقویم) یزدگردی، در ماراسپند روز از شهریور، برابر با ۲۹شهریور تا روزهای آغازین مهر در بخش تارم و روستاهای انبوده‎ و رودبار الموت کاسپین(قزوین) برگزار می‌شد. این جشن‌ها، همراه با شادی، پایکوبی و نواختن ساز و سورنا بود و چیدن انار پیش از آغاز جشن ناپسند شمرده می‌شد. امروز در این روستاها همچنان جشن انار برگزار می‌شود ولی زمان آن در روزهای پایانی مهر و آغاز آبان است.

🍇🍇 "جشن شاندَر" یا "جشن انگور" در آذربادگان خاوری(آذربایجان غربی) و در روزهای پایانی تابستان و گاه در آغاز پاییز برگزار می‌شد و همچنان این آیین در شماری از روستاها شناخته شده است. شادی و بازی‌های گروهی از آیین‌های "جشن شاندر" بود. کشاورزان بهترین انگور باغ خود را می‌چیدند و هماوَردی(مسابقه‌ای) برای گزینش بهترین انگور تاکستان‌ها برگزار می‌کردند.

🌰🌰 "جشن علم واچینی" یا "جشن خرمن" در گیلان و در واپسین آدینه‌ی تابستان با پایان یافتن برداشت فراورده‌های کشاورزی و پایان سال کشاورزی برگزار می‌شود.
گفتنی است "جشن پندک" نیز در روستاهای رودبار کاسپین(قزوین) و در روزهای میانه‌ی تابستان همچنان برگزار می‌شود. در این جشن هنگام چیدن پندک سرود و ترانه‌خوانی می‌کنند و دختران با پندک‌ها برای نامزدشان گردنبند درست می‌کنند.

🥜🥜 "جشن کاشت" از اورمزد روز تا سپندارمذ روز از مهرماه، برابر با یکم تا پنجم مهر در گاهشماری باستانی برگزار می‌شد. این جشن اکنون در شهر مهاباد آذربادگان خاوری و چندشهر نزدیک به آن برگزار می‌شود.
در این جشن کیسه‌هایی که درون هر یک از آن‌ها یک گونه بنشن(حبوبات) یا دانه‌ی گیاه است را از شاخه‌های درخت کوچک خشکیده‌ای می‌آویزند و آن را آتش می‌زنند.‌ کیسه‌ای که زودتر از همه بسوزد، نمونه‌ی دانه یا بنشن درون آن بیشتر کشت می‌شود.


گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی
__________________________
بهره از:
۱- ایران باستان
نویسنده: #موله برگردان: #ژاله_آموزگار
۲- مراسم آیینی و آداب زرتشتیان #فیروز_آذرگشسب
۳- جشن‌های ایرانیان #عسگر_بهرامی
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
__________________________
#شهریورگان #فرهنگ_ایران #جشن_انار #جشن_انگور #گاهنبار #جشن_خرمن #جشن_پایان_تابستان #جشن_شاندر #جشن_فندق #جشن_دانه_آور

@AdabSar
🍇🌰🍎🌽