وقتی داشتن ماشین تایپ در چکسلواکی جرم به حساب میآمد، فقط در یک سال، سیصد هزار نفر، کشور را ترک کردند و بین این تعداد کثیر، نویسندههای بسیاری هم رفتند. پنجاه سال پیش، یک روز مردم از خواب بیدار شدند و پراگ پر از تانگ بود.
غرب در برابر این اشغال وحشیانه چه کرد؟ هیچ، مثل همیشه در ظاهر چند جملهی معترضانه گفتن و پشت پرده به مذاکره نشستن!
مردم پراگ چه کردند؟ بعد از آنکه تظاهرات آرامشان را به خشونت کشاندند، با کشته شدن صد و پنجاه نفر به خانه برگشتند و زندگی زیرِ ابر سیاهِ ناامیدی را آغاز کردند.
فضای حکومت چک در آن سالها طوری بود که نویسنده و هنرمند و کلا هر منتقدی، باید کاملا لال زندگی میکرد. دیگر نه تنها حرفِ مخالف زدن، غیرقابل تحمل بود بلکه کلا وجودش تحمل نمیشد. کشور چک یکی از بیشترین میزان نویسندههای در
تبعید را در جهان دارد.
میلان کوندرا، نویسندهی محبوب من، وقتی
تبعید خودخواسته را برگزید، چهل و شش ساله بود. هنوز در دنیا کسی به عنوان نویسنده نمیشناختش. وقتی نامش در لیست سیاه قرار گرفته و انتشار کتابهایش ممنوع شد و از دانشکده سینما هم اخراج شد، خرج زندگی را با نوشتن طالعبینی با نام مستعار درمیآورد. اینجا بود که همسرش «ورا» دیگر تاب نیاورد و از او خواست که بروند. کوندرا به همراه بسیاری از روشنفکران و بدنهی تحصیلکرده، کشور را ترک کردند و با ترک وطن، آنجا را برای سالهای متمادی دودستی تقدیم سلطه و خفقان کردند.
این دیالوگ معروف را در کتاب "وصایای تحریف شده" میلان کوندرا حتما شنیدهاید:
«شما کمونیست هستید، آقای کوندرا؟ - نه، من رماننویسم. شما دگراندیش هستید؟ - نه، من رماننویسم. شما راستی هستید یا چپی؟ - نه این و نه آن، من فقط یک رماننویسم.»
یکی از ویژگیهای حکومت توتالیتر اجبار شهروندان به پذیرفتن نقش دشمن است و طرح این سوال که عذابِ مادامالعمر است: «رفتن یا ماندن؟ »
این سوالِ مهم همهی شهروندان چک بود. اگر میماندند و کوچکترین انتقادی داشتند باید لقبِ تحمیلیِ «دشمن» را قبول میکردند و اگر میرفتند باید تلخی بیپایان مهاجرت را در کولهپشتی خود حمل میکردند. نفرینی بدتر از این سراغ دارید؟
بلوک شرق برای سالهای متمادی در بوق و کرنا که عدالت و رفاه و برابری و ... غافل از آنکه از آشکارترین نشانههای شکستِ حکومتِ شعارزده، تولیدِ انبوه مهاجر است. محروم کردنِ شهروند از حق زیستن در خانهاش از تلخترین نوعِ تبعیضهاست. تکتک مهاجران چکسلواکی، گواهان زنده و روشنِ این پیام بودند: «شما در برنامههایتان شکست خوردهاید اما دست از شعار برنمیدارید».
«زهرا عبدی»
آدرس کانال:
https://t.center/Abdinovelist#میلان_کوندرا #تبعید #زهرا_عبدی #مهاجرت