مجله ادبی، هنری "الف"

.



این فیلم بخشی از آخرین تماس استاد #شفیعی_کدکنی با #سایه است که قبل از بستری شدن او در بیمارستان برقرار شده بود. هر دو برای هم اظهار دلتنگی می کنند و سایه اظهار امیدواری می کند که بتواند به ایران بازگردد و اما ...
نیامدی و دیر شد ...

درگذشت حضرت #سایه را به استادِ جان #محمدرضا_شفیعی_کدکنی تسلیت میگوییم و برایش آرزوی طول عمر داریم که ادبیات این مرز و بوم بدون هر کدام از این مردان سترگ خدشه ای جبران ناپذیر می بیند.
تو بمان استادِ جان ...🖤


@ALEFmagazine1

.



معجزه‌ی حکیم سخن #سعدی_شیرازی از نگاه استاد محمدرضا شفیعی کدکنی:



دشوارترین نوع آشنایی زدایی، آن است که در قلمرو نحو زبان syntax اتفاق می افتد.زیرا امکانات نحوی هر زبان، و حوزهء اختیار و انتخابِ نحوی هر زبان به یک حساب محدودترین امکانات است.آن تنوعی که در حوزهء باستانگرایی واژگانی یا خلق مجازها و کنایات وجود دارد، در قلمروِ نحو زبان قابل تصور نیست.بیشترین حوزه تنوع جویی در زبان، همین حوزهء نحو است که بعضی از بزرگان فلاسفهء جمال در فرهنگ اسلامی تمام توجه خود را بدان معطوف داشته اند.

درین قلمرو، در زبان فارسی، فردوسی و سعدی، دو استادِ بی همتا و بلامنازع اند. و کسانی که از مبنای بلاغیِ هنر ایشان، که در همین ساختارهای نحوی نهفته است، غفلت دارند غالبا، کارِ آنان را «نظم» می دانند و نه «شعر» در صورتی که درین چشم انداز، اوجِ «شاعری»، همان اوج «نظم» است و استعاره ها و مجاز های نو و انواع دیگر بیان بندرت خود را نشان می دهند.
شاید در سراسر دیوان سعدی یک تشبیه یا استعارهء تازه وجود نداشته باشد در صورتی که دیوان ضعیف ترین و گمنام ترین شعرای عصر صفوی سرشار است از صدها استعاره و مجازِ بی سابقه.
سعدی و فردوسی از لحظهء حضورشان در تاریخ ادبیات ما، همواره فرمانروایان بی چون و چرایِ قلمروِ شعر بوده اند و آن شاعرکان عصرِ صفوی، با همهء استعاره و مجازهای نوآیین شان، حتی برای اهل شعر و متخصصان اینگونه مباحث نیز، فراموش شده اند. معجزهء این دو استاد در همین جاست.

وقتی سعدی می گوید:

چون مرا عشق تو از هرچه جهان بازاستد
چه غم از سرزنش هرکه جهانم باشد

اگر گفته بود:
چون مرا عشق تو از جمله جهان بازاستد
چه غم از سرزنش جمله جهانم باشد

ظاهرا معنی تفاوتی نمی کرد ولی همه کس می داند که شعر از آسمان به زمین می آمد.
تمام زیبایی و هنر شاعر در همین " هر چه جهان و هر که جهان" است که در آن نوعی حذف وجود دارد، یعنی بهره وری از یک ساختار نحویِ خاص که دیگرانتا آنجا که به یاد دارم از آن غافل بوده اند.شاید نیما بدون اینکه توجهی به شعر سعدی داشته باشد تصادفاً به چنین حذفی در زبان دست یافته، وقتی می گوید:
جاده خالی ست، فسرده است امرود
هرچه، می پژمرد از رنج دراز



#محمدرضا_شفیعی_کدکنی
موسیقی شعر، صص ۳۱ و ۳۲
#سعدی

@ALEFmagazine1

ای با نفس‌هایت عجین، #اردیبهشت جانِ من ...

به مناسبت اول اردیبهشت، بزرگداشت شیخ اجل #سعدی_شیرازی گزیده ای از سخنان استاد #محمدرضا_شفیعی_کدکنی را در باب منزلت و جایگاه حکیم سخن مرور کنیم.

✓ یکی از شگرف ترین سخنان در تاریخ الاهیّات بشری این سخنِ عارفان ایرانی است که گفته اند: اَقوَی العُلومِ اَبْعَدُها مِنَ الدلیل( نیرومند ترین آگاهی،آن آگاهی است که نیازی به دلیل ندارد).
به مقیاس همین سخن باید گفت: اَقوی الأشعارِ اَبْعَدُها مِنَ التصویر
و آن شعر سعدی است که بدون یاری گرفتن از تصویر ما را تسخیر می کند.

✓ به مدّت هفتصد‌سال تمام پارسی‌زبانان و پارسی‌دانان و پارسی‌خوانانِ جهان از مصر تا به چین، سعدی را فردِ اکمل شاعری می‌دانسته‌اند.
با تحولات فرهنگی بشر، «بوطیقا»ها دگرگون می‌شود و در طول هفتصد‌سال بوطیقای فارسی‌زبانان، ثابت مانده بود و سعدی اشعرِ شعرای فارسی‌زبان بود. امروز ممکن است مولوی اشعرِ شعرا باشد یا حافظ، بیدل، یا فلان شاعر عصرِ حاضر، اینها همه از پیامد‌های دگرگونیِ بوطیقا‌ها است. ممکن است عمر یک بوطیقا فقط دو نسل باشد یا سه نسل و شاید هم یک نسل.

درسگفتارهای #محمدرضا_شفیعی_کدکنی
@ALEFmagazine1