🌐قطع ید سرقت یا خلع ید مصلحت؟
راوی
#دینی: به تازگی رسانههای خبری از قطع دست یک دزد گوسفند در مشهد خبر دادهاند. این خبر واکنشها و اعتراضهایی را برانگیخته است؛ به ویژه آنکه پس از اعتراضات اقتصادی اخیر انجام شده و با کشتی قرآنی مطلا همزمانی یافته و اینها بر دامنه اعتراضات و نگرانیها افزوده است. هنوز مشخص نیست که مقامات عالی محلی مشهد که از قضا آغازگر اعتراضات اخیر نیز بود چگونه با این اقدام موافقت کردهاند.
این نحوه مجازاتهای
دینی که ذیل عنوان «حدود» به انجام میرسد از چالشهای مهم دستگاه قضایی به شمار میرفته است. این بار انتقادها به اجرای این حکم شامل اصولگرایان نیز میشد و از جمله مهدی نصیری؛ از پژوهشگران سنتگرای
دینی و مخالفان تجدد و مدیر سابق روزنامه کیهان در کانال تلگرامیاش با اجرای این «حد» مخالفت کرد. منطق مخالفت وی مبتنی بر این است که دین یک منظومه منسجم است و میباید همه اجزای آن تحقق یابد. اگر قسمتی از آن اجرا شود و بخشی دیگر مغفول گذاشته شود، نمیتوان انتظار داشت که حکم اسلامی تحقق یافته است. به گفته وی باید با صدایی رسا از قوه قضائیه درخواست کنیم که اجرای حدود الهی را به حکم شرع و عقل هر چه سریعتر متوقف کند و مایه تضعیف بیشتر دین و جمهوری اسلامی نشود.
در میان رویکردهای فقهی، برخی اساسا به تعطیلی اجرای حدود در زمانه غیبت معصوم(ع) حکم دادهاند. از میان فقهای ادوار گذشته، ابنزهره، ابنادریس حلی، محقق حلی و علامه حلی و از میان فقهای معاصر آیتاللهالعظمی سید احمد خوانساری اختصاص اقامه حدود را به زمان حضور امام معصوم(ع) میدانستهاند.
آیتالله یوسف صانعی نیز در نظرات جدید خود به همین سمت رفته و اقامه حدود را در زمان غیبت جایز نمیداند.
فارغ از اینگونه رویکردهای فقهی، اغلب فقها بر این باورند که در اجرای احکام
دینی میباید مصلحت را در نظر گرفت و به آن وفادار ماند. ملا محسن فیض کاشانی گفته بود که خداوند از آن روی احکام خود را تدریجاً نازل کرده تا قلب مردم به آن مایل شود و دینداران به آغوش باز از آن استقبال کنند (الوافی، ج20، ص599). مرحوم علامه طباطبایی نیز بر این باور بود که قرآن کریم به گونهای نازل شده تا حتی عقل افراد عامی را نیز سیراب کند. به باور وی، احکام
دینی نیز میباید مقبول خرد جامعه بیافتد و از آن عدول نکند (المیزان، ج4،ص158). آیتاللهالعظمی سید ابوالقاسم خویی پای را از این هم فراتر گذاشته و گفته بود که خداوند برای آسانگیری و جلب نظر مردم به دین، گاه برخی از احکام واقعی خود را بیان نمیکند تا روزی که آن حکم برای اغلب مردم، مقبول و پذیرفتنی باشد (محاضرات فی اصول الفقه، ج4، ص483).
آیتاللهالعظمی منتظری نیز در موارد متعددی از جمله دو کتاب «الحدود» و «مجازاتهای اسلامی و حقوق بشر» به موثقه غیاث بن ابراهیم (وسائل الشیعه، ج28، ص 24، روایت دوم باب دهم از ابواب مقدمات الحدود) استناد کرده و گفته که اگر اجرای حدود موجب وهن و تضعیف دین و رویگردانی مردم از اسلام شود، طبق این فرمایش امیرالمؤمنین(ع) باید از اجرای آن دست شست.
آیتاللهالعظمی شبیری زنجانی نیز معتقد است اگر اجرای حدود منجر به وهن و انزجار از دین شود یا خطری برای اسلام و مسلمانان داشته باشد باید کیفیت اجرای آن تغییر کند. حتی در باب قصاص قاتل گفته است اگر مصحلت اهمّی در میان باشد میشود این حد را نیز تغییر داد (پاسخ به استفتائات).
البته دستگاه قضایی نیز بارها به همین رویه عمل کرده و اینگونه مجازاتها را متوقف کرده بود. به نظر میرسد که وضعیت کنونی بهمراتب بیش از دورههای گذشته میطلبد که دقت بیشتری در محاکم مختلف اعمال شود.
🔻راوی؛ گزارشگر فرهنگ، سیاست و اجتماع
https://t.me/joinchat/AAAAAEONbk_IMtVouGRotA