🌀🌀🌀"چگونه درباره کتاب هایی که نخوانده ایم حرف بزنیم؟"
" تعریف کتابخوانی به مثابه مطالعه کامل و دقیق یک اثر و فهم منظور نویسنده نه ممکن است و نه مطلوب؛ بنابراین باید بر هراس برآمده از فرهنگ مسلط در جامعه کنونی که ما را به مصرفکنندگان کتابها همچون کالاهایی که باید یک به یک آنها را خرید، خواند، معناشان را دریافت و محتواشان را هضم کرد و سپس رفت سراغ کتاب بعدی، بدل میکند، فائق آییم و متوجه این نکته بشویم که برای سخن گفتن درباره کتابها، لزومی به مطالعه تام همه آنها نیست، زیرا حتی در صورت خواندن آنها نمیتوانیم مطمئن باشیم که معنای دقیق متن و مراد نویسنده و... را دریافتهایم؛ ضمن اینکه حافظه آدمی ضمانت دائمی ندارد و گاه آنچه ما از کتابهایی که خواندهایم به یاد میآوریم چندان مبهم و گنگ است که گویی اصلاً آنها را نخواندهایم. بگذریم که فیلسوفی شهیر چون میشل دو مونتنی، حتی کتابی را که خوانده و بر آن حاشیه نوشته به یاد نمیآورد و همچون کتابی تازه مورد مطالعه قرار میدهد.
بایار نمیگوید کتاب نخوانیم یا متظاهرانه پز کتابخوانی به دیگران بدهیم، بلکه میگوید حواسمان باشد هدف نهایی, حفظ کردن محتوای کتابها و افزودن بر تعداد کتابهایی که خواندهایم نیست، بلکه مهمتر آن است که مخاطبی خلاق باشیم و از رهگذر خوانش کتابها، درکی از آن خود پیدا کنیم که بتواند به ما کمک کند جایگاه کتابی را که حتی نخواندهایم در شبکه آثار مرتبط با آن دریابیم. این سخنان بایار اما ریشه در چه سنت فکری دارد؟ بایار در این کتاب پیشنهادهای متفاوتی دارد؛ از تورق اولیه کتاب تا خواندن تنها فهرست آنها و... اما رادیکالترین ایده بایار بر تناقض میان "کتابخوانی" و "آفرینشگری" صحه میگذارد: «هر خوانندهای، با گمشدن در کتاب دیگری، خطر دور شدن از جهان شخصی خود را به جان میخرد.» (ص ۱۸۳) او معتقد است آن نظام دانش که فرهیختگی را خواندن هرچه دقیقتر تعداد بیشتری از کتابها تبلیغ میکند، افراد را از نیروی قدرتمند تخیل محروم میکند. اگر جهان واقعی، بهانهای است تا مؤلف، کتاب بنویسد، کتاب نیز بهانهای است تا خواننده بدون گیرکردن در مجاری تنگ محتوای آن، تخیل بورزد و آفرینش گری و خودآفرینی را بیازماید تا در پایان خود، نویسنده شود....
اینجا است که شباهت شگرف و تفاوت ظریف ایده بایار به ایده "رولان بارت" نمایان میشود. بارت روزی نوشت: "تولد خواننده باید به بهای مرگ مؤلف باشد" و اینک بایار به ما میگوید: "تولد مؤلف باید به بهای مرگ مؤلف و مخاطب، هر دو باشد."
#فرزاد_نعمتی#پی_یر_بایارhttp://bookcity.org/detail/9732/root/books