امام در زندگی‌اش دو محنت و سختی بزرگ را متحمل شد یکی در عهد اموی‌ها بود و سبب آن، این بود که امام از انقلاب امام زید بن علی حمایت کرد و حاضر نشد با یزید بن عمر بن هبیره والی کوفه کار کند و در نتیجه زندانی و شکنجه شد و بالآخره در سال 140 هجری قمری به مکه مکرمه رفت و همانجا بود تا که عباسی‌ها حکومت را در دست گرفتند و امام به‌کوفه برگشت.
محنت و سختی دوم در زمان خلیفه عباسی، ابوجعفر منصور بود، امام در فتواهایش حق را علنی بیان می‌کرد حتا اگر علیه حاکم بود، والی کوفه پیشنهاد کرد که قاضی القضاة شود اما امام نپذیرفت و والی ایشان را به‌زندان انداخت. امام در زندان بود تا که در سال 150 هجری قمری در همانجا وفات کرد. رحمه الله وأسکنه فسيح جنانه

آثار امام:
عصر امام، عصر نویسندگی و تدوین به‌معنای معرف نبود یعنی اینکه عالم در یک گوشه‌ای بنشیند و بنویسد یا به‌شاگردانش املا دهد.
امام شب را به‌عبادت سپری می‌کرد، صبح زود به‌جلسه درسی رفته و به‌مردم علم می‌آموخت و چاشت به‌خانه برگشته و در خدمت خانواده بود، سپس به‌بازار می‌رفت و به‌تجارت و رسیدگی به‌امور دنیوی‌اش می‌پرداخت و بین ظهر تا عصر استراحت می‌کرد و بعد از عصر تا شب، در مسجد بود و به‌مردم دین می‌آموخت و به‌سوالات‌شان پاسخ می‌داد.
و با این وجود، باز هم از ایشان بعضی آثاری بر جای مانده است که از آن جمله:
الفقه الأکبر،
الفقه الأبسط،
العالم والمتعلم،
رسالة أبي حنيفة إلی عثمان البتي،
الوصية
و...

امام در نظر بزرگان دین:
امام وکیع بن جراح استاد امام شافعی: ابوحنیفه عالم بسیار امانت‌داری بود، رضایت الله را بر هر چیزی ترجیح می‌داد حتا اگر به‌قیمت جانش تمام می‌شد. أبو حنيفة النعمان وهبي سليمان غاوجي: 5
امام شافعی: از امام مالک پرسیدند که آیا ابو حنیفه را دیده و با او مناظره کردی؟ گفت: بله، او فردی بود که اگر ستون سنگی را می‌گفت از طلا است، قطعا گفته‌اش را ثابت می‌کرد. مناقب الإمام أبي حنيفة وصاحبيه. الذهبي: 30-31
امام احمد بن حنبل: ابوحنیفه رحمه الله انسان باتقوا و پرهیزگاری بود و آخرت را بر همه چیز ترجیح می‌داد و از سوی منصور عباسی شکنجه می‌شد که پست قضاوت را بپذیرد اما او نپذیرفت. الله رحمتش کند و از وی راضی باشد. أبو حنيفة النعمان وهبي سليمان غاوجي: 5
امام احمد همیشه از امام ابوحنیفه یاد می‌کرد و به‌او رحمت می‌فرستاد و گریه می‌کرد و هنگام شکنجه، خود را با مصیبت‌هایی که بر سر امام ابوحنیفه از سوی حاکم وقت آمده بود، آرام می‌کرد. أبو حنيفة النعمان وهبي سليمان غاوجي: 110
امام عبدالله بن مبارک رحمه الله: من عابدترین مردم، پرهیزکارترین مردم، داناترین مردم و فقیه‌ترین مردم را دیدم. عبدالعزیز بن ابی رواد عابدترین مردم، فضیل بن عیاض پرهیزکارترین مردم، سفیان ثوری داناترین مردم و ابوحنیفه فقیه‌ترین مردم است. و در ادامه می‌گوید که من فقیهی مثل او ندیدم. منازل الأئمة الأربعة، أبو زکریا السلماسي: 174

استادان امام:
امام اساتید بی‌شماری داشته تا حدی که برخی تعدادشان را 4 هزار بیان کردند. و از آن جمله: عطاء بن أبي رباح، الشعبي، طاووس، جبلة بن سحيم، عدي بن ثابت، عبد الرحمن بن هرمز الأعرج، عمرو بن دينار، أبي سفيان طلحة بن نافع، نافع مولى ابن عمر، القاسم بن عبد الرحمن بن عبد الله بن مسعود، محارب بن دثار، علقمة بن مرثد، عبد العزيز بن رفيع، حماد بن أبي سليمان، سماك بن حرب، عبد الملك بن عمير، أبي جعفر الباقر، ابن شهاب الزهري، محمد بن المنكدر، عطاء بن السائب، هشام بن عروة و...

شاگردان امام:
امام شاگردان بی‌شماری داشته که از آن جمله:
أبو يوسف يعقوب بن إبراهيم، أبو الهذيل زفر بن الهذيل العنبري، إبراهيم بن طهمان عالم خراسان، أبيض بن الأغر بن الصباح المنقري، أسد بن عمرو البجلي، إسماعيل بن يحيى الصيرفي، الحسن بن زياد اللؤلؤي، حفص بن عبد الرحمن القاضي، پسرش حماد بن أبي حنيفة، حمزة الزيات، داود الطائي، شعيب بن إسحاق الدمشقي، عبد الله بن المبارك، عبد الله بن يزيد المقرئ، محمد بن الحسن الشيباني، يوسف بن خالد السمتي و...

تهیه‎شده در واحد علمی_فرهنگی دارالعلوم عالی هرات

https://t.center/jangfakri63