-
آموزش و تربیت: سیاست آموزشی حزب بر ایجاد نسلی عربی جدید تأکید دارد که:
- به
وحدت امت عربی و
رسالت جاودانه آن ایمان داشته باشد.
- از
خرافات، سنتهای قدیمی و اندیشههای ارتجاعی رها باشد.
- با روحیهای خوشبین، مبارز و همبسته، در مسیر انقلاب و پیشرفت انسانی گام بردارد.
- هدف آن تربیت «انسان عربی سوسیالیست جدید» است که باور دارد:
«خدا، ادیان، نظام فئودالی و سرمایهداری، و تمام ارزشهای جامعه پیشین، تنها عروسکهایی مرده در موزههای تاریخ هستند.» (به نقل از
ابراهیم خلاص، فیلسوف حزب در عراق)
تصمیمات و توصیههای حزب: 1.
سیکولارسازی: در توصیههای کنگره چهارم حزب، به لزوم مقابله با «ارتجاع دینی» و تأکید بر
سیکولارسازی حزب در کشورهای عربی اشاره شده است.
2.
وحدت عربی: وحدت عربی از نگاه حزب، تنها تجمیع جغرافیایی نیست بلکه
ذوب و تلفیق کامل بخشهای مختلف جهان عرب است. این وحدت بهمعنای ازبینبردن منافع منطقهای و طبقاتی است که در طول قرون گذشته شکل گرفتهاند.
3.
سوسیالیسم: هدف حزب، تربیت شهروندی با دیدگاه
سوسیالیستی علمی است که از چارچوبهای سنتی و اجتماعی کهنه رها باشد و به
ارزشهای اخلاقی سوسیالیستی جدید پایبند باشد.
بررسی اصول حزب: 1.
عدم اشاره به دین در قانون اساسی: در هیچیک از قوانین اساسی سوریه یا عراق که تحت حکومت بعث نوشته شده، از دین یا ایمان به خدا ذکری به میان نیامده است.
2.
ساختار خانواده: حزب هیچ اشارهای به تحریم زنا یا آثار منفی آن ندارد.
3.
سیاست خارجی: هیچ ارتباطی با جهان اسلام در سیاست خارجی حزب دیده نمیشود.
4.
تاریخ اسلام: حزب به تاریخ اسلامی که برای امت عربی جایگاه و منزلت فراهم کرد، اهمیتی نمیدهد.
نقض آزادی و حقوق مردم: حزب بعث علیرغم ادعای ترویج آزادی، رفتارهایی بهشدت سرکوبگرانه داشته که شامل:
-
نقض آزادیهای فردی و اجتماعی. -
سرکوب عقاید دینی و مذهبی. -
اجبار به مهاجرت و فرار مردم از ظلم و استبداد. ویژگیهای قوانین و جامعه تحت حکومت بعث: -
علمانی: قوانین بهطور کامل سکولار هستند.
-
آزادی فروش مشروبات الکلی: فروش الکل بهصورت شبانهروزی مجاز است.
-
نظام ربوی: اقتصاد بر اساس سیستم ربوی اداره میشود.
-
سرکوب اسلامگرایان: دینداران و فعالان اسلامی بهشدت تحتتعقیب و سرکوب قرار میگیرند.
ریشههای فکری و اعتقادی: 1. حزب بعث بر اندیشهٔ قومگرایی تکیه دارد که پس از فروپاشی
#خلافت_عثمانی در جهان عرب و تحت تأثیر اندیشههای اروپایی رواج یافت. ساطع الحصری از مهمترین نظریهپردازان قومگرایی عربی در آن دوران بود.
2. این حزب به اندیشههای سکولاریسم معتقد است و عقاید دینی را از برنامهها و فعالیتهای حزبی کنار میگذارد؛ نه در سطح فکری، نه در عضویت و نه در عمل هیچ نقشی برای دین قائل نیست.
3. حزب از افکار سوسیالیستی الهام گرفته و از آموزههای مارکسیسم پیروی میکند، اگرچه با جنبهٔ بینالمللی مارکسیسم اختلاف دارد. در حالی که مارکسیسم جهانیگرا است، حزب بعث ماهیتی ملیگرایانه دارد. با این حال، مارکسیسم ستون فقرات اندیشه و باورهای حزب بعث است، حتی پس از فروپاشی بلوک شرق.
4. این حزب به عنوان یک پوشش، زمینهای برای فعالیت گروههای طایفهای (درزیها، نصیریها، اسماعیلیها و مسیحیان) فراهم کرده است. این گروهها تحت عناوین انقلاب، وحدت، آزادی، سوسیالیسم و ترقیخواهی اهداف خود را دنبال کردهاند. از میان این گروهها، نصیریها توانستند بیشترین بهره را برای تحکیم قدرت خود از این حزب ببرند.
گسترش و مناطق نفوذ: 1. حزب بعث در اکثر کشورهای عربی اعضایی دارد که برخی به صورت علنی و برخی دیگر به صورت مخفیانه فعالیت میکنند. حضور و تأثیر آن در هر کشور بسته به شرایط حاکم متفاوت است.
2. حزب بعث در دو کشور عربی مهم، یعنی سوریه و عراق، حکومت کرده است. اما حتی در این دو کشور نیز موفق به تحقق وحدت میان جناحهای خود نشده است. اختلاف و درگیری میان دو شاخهٔ بعث (سوری و عراقی) به شدت ادامه دارد و هر طرف دیگری را به خیانت متهم میکند. بنابراین، اگر این حزب در دو کشور تحت حکومت خود قادر به اتحاد نیست، تحقق وحدت جهان عرب از سوی آن غیرممکنتر خواهد بود.
3. حزب بعث همواره به دنبال به دست گرفتن قدرت در سراسر جهان عرب است و این آرزوی خود را با تهدید، خشونت و حتی تجاوز آشکار دنبال میکند. در این میان، حزب بعث عراق یکی از بدترین نمونههای تاریخ به شمار میرود.