خداوند پیامبرش را به فراگیری علم و دانش دستور داده و فرموده است:﴿وَقُل رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا﴾[طه: ۱۱۴]. «بگو: خدایا! به علم من بیفزای). از اینرو آنحضرت صلى الله عليه و سلم خود به فراگیری علم میپرداخت و به مردم نیز علم میآموخت. جهل و نادانی را نکوهش کرده و فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ يَبْغَضُ كُلَّ جَعْظَرِىٍّ جَوَّاظٍ سَخَّابٍ الأَسْوَاقِ، جِيفَةٌ بِاللَّيْلِ، حِمَارٌ بِالنَّهَارِ، عَالِمٌ بأمر الدُّنْيَا جَاهِلٌ بأمر الآخِرَةِ»[٩۸]. «خداوند بر هر فرد درشت خو، پرخور، هیاهو کننده در بازارها خشم میگیرد، کسی که در شب به سان مردار و در روز مانند الاغ است. نسبت به امور دنیا آگاه و در امور آخرت نادان است». یکی از نشانههای قیامت را جهل و نادانی بر شمرده و فرموده است: «إِنَّ بَيْنَ يَدَىْ السَّاعَةِ لأَيَّامًا يَنْزِلُ فِيهَا الْجَهْلُ، وَيُرْفَعُ فِيهَا الْعِلْمُ»[٩٩]. «در پیشاپیش قیامت روزهایی خواهد آمد که علم برچیده میشود و جهل و نادانی عمومیت مییابد». در روایت دیگری چنین آمده است: «إِنَّ بَيْنَ يَدَىْ السَّاعَةِ أَيَّامًا يُرْفَعُ فِيهَا الْعِلْمُ، ويِفْشُو فِيهَا الْجَهْلُ»[۱۰۰]. «در پیشاپیش قیامت روزهایی خواهد آمد که جهل و نادانی عام میگردد و علم برچیده میشود». آن حضرت صلى الله عليه و سلم در روایتی دیگر فرمودند: «يَأْتِى عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ لَا يُدرَى فيه ما صلاة؟ ما صيام؟ ما صدقه؟»[۱۰۱]. «یعنی بر مردم روزگاری خواهد آمد که مردم نمیدانند: نماز چیست؟ روزه چیست؟ صدقه چیست؟». آنحضرت صلى الله عليه و سلم از رخدادهایی که پیشاپیش قیامت به وقوع میپیوندند، «ظهور و گسترش جهل» را برشمردند[۱۰۲]. اگر امروز کسی در بسیاری از کشورهای اسلامی احوال مردم را بررسی کند، متوجه میگردد که آنان از امور مربوط به منافع و امور زندگی خود کاملا آگاه و دانا هستند. هر کدام از استفادهی کامپیوتر، موبایل، ماشین و... آگاهی دارند. امّا اگر از یکی از آنان بپرسی؟ معنای «الله الصمد» چیست؟ معنای «غاسق اذا وقب» چیست؟ چه وقت بر انسان سجدهی سهو لازم میشود، قبل از سلام یا بعد از سلام؟ میبینی که مغزش از این گونه معلومات خالی است.آری، جهل و نادانی گسترش مییابد. یک بار کسی از من پرسید: آیا وضو ساختن برای نماز نفل هم واجب است یا فقط برای نماز فرض باید وضو بگیریم؟ من از سؤال وی تعجب کردم. آن چه بیشتر مرا به تعجب واداشت این بود که وی دانشجوی سال سوم دانشگاه است!. افزون براین، بسیاری از مردم نسبت به امور طلاق و ازدواج، خرید و فروش و عبادت آگاهی ندارند، در حالی که به آگاهی در این امور سخت نیازمند هستند. به گمان من این امور زمانی روی دادند که سرگر میها افزاش و مردم به امور معاش خویش مشغول شدند و حلقههای علم و مجالس علما و مطالعهی کتابهای شرعی را رها کردند. پنها بر خدا.