بریده‌ها و براده‌ها

📚 #معرفی_مقاله

عنوان: #هم‌_بست آب زیرزمینی-انرژی-غذا در بخش #کشاورزی ایران: پیامدهای محتمل برای #امنیت_آبی"

نشریه: آب

سال انتشار: ٢٠١٩

نویسندگان: آتنا میرزایی و همکاران

لینک دسترسی رایگان به مقاله https://www.mdpi.com/2073-4441/11/9/1835

▪️بر پایه تفکر سیستمی در #توسعه_پایدار، پیوندهای میان منابع آب، انرژی و تولید غدا در کانون توجه محافل علمی جهانی قرار گرفته است. این مباحث ذیل عنوان #هم‌بست آب-انرژی-غذا مطرح می شوند.

▪️این مقاله اولین مطالعه هم‌بست #آب_زیرزمینی-انرژی-غذا در استان های #ایران را ارائه می کند. نویسندگان با درنظر گرفتن فرضیات ساده کننده امکان مقایسه وضعیت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، #انرژی الکتریکی (برق مصرفی در پمپاژ آب زیرزمینی) و میزان تولید محصولات زراعی استانها را فراهم می‌کنند.

▪️در کنار #خشکسالی های اخیر، #برداشت‌_بی_رویه از منابع آب، بهره برداران را با کاهش سهم برداشت از منابع #آب_سطحی، افت پیوسته سطح آب زیرزمینی و کاهش #کیفیت آن مواجه کرده است.

▪️برای مطالعه این وضعیت از داده های استانی تولید #وزارت_جهاد_کشاورزی در سال ۱۳۹۴ و داده های #وزارت_نیرو در زمینه برداشت #آب زیرزمینی و مصرف انرژی همان سال استفاده شده است.

▪️شش گونه عمده #محصولات_زراعی در ایران شامل غلات، حبوبات، محصولات صنعتی، سبزیجات، مرکبات و محصولات علوفه ای در این مطالعه در نظر گرفته شده و به دلیل اهمیت #برنج به عنوان یکی از غذاهای اصلی در کشور، این محصول نیز به شکل جداگانه به عنوان دسته هفتم در مطالعه در نظر گرفته شده است.

▪️مقایسه #نیاز_آبی هفت دسته محصول در ۳۱ استان، تصویری از آب بری محصولات و تناسب #الگوی_کشت در سطح کشور به دست می دهد.

▪️بنا بر نتایج به دست آمده:

بیش از ۹۰ در صد سطح زیر کشت متعلق به هفت گروه تولید زراعی در پنج استان است. غلات، محصولات صنعتی، سبزیجات ، مرکبات و محصولات علوفه ای در همه استان ها کشت می شوند.

۲۹ استان #حبوبات کشت می کنند و ۲۱ استان دارای کشت برنج هستند. بيشترين ميزان توليد محصولات زراعي آبي در كشور متعلق به استان #خوزستان با توليد ۱۹.۳ درصد است درحاليكه استان كهکيلويه و بويراحمد با حدود۰.۳ درصد در جايگاه آخر قرار گرفته است.

۲۱ استان برای تامین #نیاز_آبی خود عمدتا از منابع آب زیرزمینی استفاده میکنند. در استان همدان ۹۰ درصد، خراسان جنوبی ۸۸ درصد، کرمان ۸۷ درصد، خراسان رضوی ۸۵ درصد، زنجان ۸۴ درصد، مرکزی ۸۳ درصد، هرمزگان و فارس و البرز ۷۹ درصد، سمنان  ۷۸ درصد و یزد و قم ۷۷ درصد برداشت سالانه از منابع آب زیرزمینی است.

در تمامی استانها، عمده مصرف آب زیرزمینی در بخش #کشاورزی است. در استان تهران ۵۸ درصد، مازندران ۶۲ درصد، گیلان ۶۶ درصد، البرز ۶۷ درصد، اردبیل و گلستان ۷۷ درصد و مابقی استانها بالای ۸۲ درصد #مصرف آب زیرزمینی مربوط به بخش کشاورزی است.

متوسط سالانه ميانگين تغيير سطح آب زیرزمینی در هر استان طی سالهای ۲۰۱۶-۲۰۰۹ برآورد شده است. استان همدان با افت متوسط سالانه ۹۵ سانتی متر، البرز ۸۷ سانتی متر، قم ۷۵ سانتی متر، فارس و تهران ۶۹ سانتی متر، قزوین ۶۸ سانتی متر، خراسان رضوی ۶۶ سانتی متر، کرمان و زنجان ۶۴ سانتی متر، مرکزی ۶۳ سانتی متر و سمنان ۶۲ سانتی متر روبرو هستند. مابقی استان‌ها نیز با افت متوسط سالانه تا ۴۶ سانتی متر مواجه هستند.

بین میزان برداشت آب تخمین زده شده (با استفاده از آمار #سطح_زیر_کشت و تولید) و برداشت گزارش شده اختلاف زیادی وجود دارد. بیشترین اختلاف به ترتیب در استان‌های خراسان جنوبی، هرمزگان، آذربایجان شرقی و یزد وجود دارد.

▪️نتایج حاصل از ارزیابی شاخص #آسیب_پذیری آب زیرزمینی نشان می دهد که استان های کرمان، خراسان رضوی، فارس و تهران با آسیب پذیری شدید تا مفرط روبرو هستند.

▪️مشکل آسیب پذیری منابع آب زیرزمینی در سایر استان‌ها نیز جدی است. از منظر‌ اقتصادی، بهای ناچیز آب در کنار پایین بودن قیمت انرژی، عملا افزایش بهره وری آب زیرزمینی و انرژی را توجیه ناپذیر می کند.

▪️با بررسی روند موجود در سری زمانی کشت، #برداشت_آب و انرژی و با فرض درستی #آمار ارائه شده، با ثبات نسبی سطح زیر کشت و آب برداشتی، انتظار می رود افت گسترده سطح آب زیرزمینی به شکل مستمر ادامه یابد.

▪️در سایه تهدید #ورشکستگی_آبی کشور، #توانمندسازی_کشاورزان جهت افزایش بهره‌وری مصرف آب و انرژی برای #تولید_غذا و بهبود نظارت و مدیریت منابع آب زیرزمینی برای کاهش افت گسترده سطح آب زیرزمینی در استان‌های کشور کاملا ضروری است.
💧@KavehMadani