بریده‌ها و براده‌ها

سندروم گروه اندیشی

📝فاطمه علمدار

لیندون جانسون،سه شنبه ها با گروهی نهار میخورد و همانجا درمورد جنگ ویتنام تصمیمگیری میکردند.اروینگ جنسن که در1982نظریه گروه اندیشی(groupthink)را مطرح کرد،نهارهای سه شنبه جانسون را هم مثال زد.دورهمیِ آدمهای همفکری که حواسشان بود لذت هماهنگی و همدلی گروه رو مخدوش نکنند و بگذارند جانسون از این شبه مشورت و احساس دموکرات بودنِ توام با رهبری مقتدرانه لذت ببرد و خودشان هم از عضو یک «ما»ی منسجم و همدل و تاییدکننده بودن سر ذوق بیایند و خب موفق شدند طی 5سال،کشته های آمریکا در جنگ را از16هزارنفر به550هزار نفر برسانند!

پیچیدگی گروه اندیشی در اینست که آدمها،همان وقتی گرفتارش میشوندکه فکر میکنند خودرأی نیستند و خیلی به تصمیمگیری جمعی مقیدند و برای همین جمعِ به شدت گزینش شده ای از همفکرانشان را دور هم جمع میکنند و نظرشان را میگویند و اجازه میدهند که آنها هم نظر موافقشان را اعلام کنند و استدلال بیاورند که چرا این ایده عالیست!بعید نیست که این مشاوران مورد وثوق و دلسوز،درون خودشان متفاوت فکر کنند و حتی مخالف نظر رئیس جلسه باشند،ولی همه میدانند که اگر بخواهند ساز مخالف بزنند،صفا و صمیمت گروه از بین میرود و اگر پافشاری کنند،نیش و کنایه و تمسخر در انتظارشان است و شاید از قطار گروه پیاده شوند و دیگر طرف مشورت قرارنگیرند و حتی تبدیل شوند به خوارج و منافق!آدمها در دام گروه اندیشی،خودشان را سانسور میکنند ولی طی مکانیسم پیچیده ای از خودفریبی،خودسانسوریشان را زیرکانه و ایثارگرایانه و در راستای منافع مردم تعریف میکنند،چون معتقدند حضور همچو منی در این جلسات لازم است!

پیامد ناگزیر گروه اندیشیِ تصمیمگیران،فاصله گرفتنشان از دنیای واقعی زندگی مردمیست که قرار است زندگیشان از تصمیمات آنها متاثر شود.مثلا تصمیمگیران درون خودشان به این نتیجه میرسند که گروهی از شهروندان باید«سبزپوش»شوند و این سبزپوشی به نفع خود آنها،خانواده هایشان،همه شهروندان دیگر و حتی جهانیان است.تصمیمگیران همدیگر را تایید میکنند و تصمیم میگیرند«آبی پوشان»را مجرم اعلام کنند.در زندگی واقعی ولی مردم نمیفهمند چرا آبی پوشانی که تا دیروز معمولی کنار هم زندگی میکردند،از امروز مجرمند و باید آنها را ترسناک و مخل امنیت ببینند.تصمیمگیران در اتاق فکرهایشان به این نتیجه میرسند که مردم ناآگاه نیاز به فرهنگسازی دارند و همدیگر را تایید میکنند!از بنرهای شهری گرفته تا کتابهای درسی و جشن و عزا پر میشود از آموزشهای مستقیم و غیرمستقیم در مورد خطرات آبی پوشان و به مردم میگویند که اگر آنها را در رستورانها و کافه ها و مغازه ها و مطبهایتان راه بدهید جریمه میشوید.تعداد آبی پوشان ولی روز به روز بیشتر میشود.تصمیمگیران فکر میکنند در نبود مردمِ آگاهی که با مداخلاتشان شهر را برای آبی پوشان ناامن کنند،مجبورند خودشان از مداخلات نظامی و قضایی استفاده کنند تا جلوی عادی شدن آبی پوشی را بگیرند.چون آبی پوشی دیگر آنقدر عادی شده که راز شرم آور اغلب اعضای گروههای تصمیمگیر همفکر،پنهان کردن عزیزان آبی پوش خودشان است!خود آنهایی که دارند قوانین مبارزه با آبی پوشان را سختگیرانه تر میکنند!

پیچیدگی گروه اندیشی در اینست که درحالیکه تک تک افرادِ گروه به تنهایی میفهمند که تصمیم گروه اشتباه است،ولی در جمع برای تاییدش دلیل تراشی میکنند و هیچکس نمیخواهد بشود آن پسرکی که فریاد میزد شاه لخت است و یاران را از نشئگی حسِ"ما درست فکر میکنیم ولی بقیه نمیفهمند"خارج کند.جنسن البته میگوید این حجم از تداوم تصمیمیگریهای واضحا اشتباه در گروههای خالص،از عهده خودسانسورگران محافظه کار به تنهایی برنمیاید،بلکه نیازمند اعضاییست که داوطلبانه نقش محافظان ذهن را برعهده بگیرند و با خلاقیت هرچه تمامتر پیامدها و نتایج تصمیمگیریها را طوری بازتعریف کنند که نبوغ آمیز جلوه کند.محافظان ذهن،تلاش میکنند با هرچه غبارآلوده تر کردن فضا و مشوش تر کردن افکار عمومی،تشخیص فواید و مضرات تصمیمها را برای مردم دشوارتر کنند و با ایجاد جو متشنجی از تمسخر و تحقیرِ مخالفان،امکان گفتگوی منطقی و مستدل درمورد فرایند تصمیمگیری و نتایج آن را سلب کنند و به این ترتیب خیال رئیس جلسه و همراهان را آسوده کنند که در شهر هیچ خبری نیست و همه راضی هستند.
همانطور که برف سرد است و آتش داغ،همه حلقه های خالص سازی شده ای که هیچ ایده مخالفی لذت یکدستیشان را مشوش نمیکند،لاجرم دچار توهماتی میشوند که بدون اینکه خودشان بفهمند،بی وقارشان میکند.وقتی کار خالصسازی به جایی رسید که کودکان در کوچه و خیابان به آنها و لختی شان خندیدند ولی خودشان آنقدر غرق در لذت تایید همفکران بودند که حتی متوجه رقت انگیزی توجیهاتشان نشدند،گروه در سرازیری مرگ افتاده است.


#گروه_اندیشی
#باشگاه_اندیشه
#مطالعات_دیالوگ

منبع : @fsalamdar63

@dialogeschool
@bashgahandishe

مدرسه مطالعات دیالوگ باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

درنگی در امکانِ کنش‌گری مرزی در این روزها

باحضورِ
دکتر مقصود فراستخواه (عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ريزی آموزش عالی)
دکتر هادی خانیکی (عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)

شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ ساعت ۱۸
خیابان وصال، کوچه نایبی، پلاک ۲۳

حضور برای عموم آزاد و رایگان است.
پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه

📝دربارهٔ نشست
در دنبالهٔ نشست‌های «گفت‌و‌گو؛ هم مسأله، هم راه‌حل» بعد از طراحی امکان گفت‌وگوی اجتماعی در بحران امروزین ِ کشور در نشست نخست و پس از ترسیم وضعیت روشنفکر گفت‌و‌گویی در نشستِ دوم به سراغ نظریهٔ کنشگری مرزی رفته‌ایم که نظریه‌ای ایرانی است که مقصود فراستخواه آن را بر اساس مطالعات تاریخ معاصر ایران مطرح کرده و توسعه داده است.کنش‌گر مرزی عاملی انسانی است که می‌کوشد در فاصله میان محدودیت‌های ساختاری ایران، امکان‌هایی تازه کشف یا حتی خلق کند. او در مرزهای میان دولت و جامعه در تردد است و به‌عبارتی، بین دیوان حکومتی و ایوان اجتماعی رفت‌وآمد می‌کند.

#مطالعات_دیالوگ #گفت‌وگو #درباره_بحران #فراستخواه #کنشگر_مرزی #باشگاه_اندیشه
@bashgahandishe

خانیکی: بازاندیشی انتقادی توأم با مسئولیت‌پذیری اجتماعی ویژگی مهم روشنفکر گفت‌وگویی است

نشست روشنفکران ایرانی و مسأله‌ی گفت‌وگو: بازخوانی پروژه‌ی «پیدایش روشنفکران گفت‌وگویی در ایران» مرحوم قانعی‌راد با حضور دکتر هادی خانیکی روز شنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ به‌همت مدرسه مطالعات دیالوگ باشگاه اندیشه برگزار شد. این نشست‌ها قرار است به‌صورت منظم در روزهای شنبه‌ی اول هر ماه در باشگاه اندیشه برگزار شود.

دکتر خانیکی از پیشینه نقش روشنفکر در جامعه آغاز کرد و گفت: پیش از دوران معاصر نیز مسئله نبت روشنفکران و جامعه تحت عنوان روشنفکر سکوت میان عرفای ایرانی وجود داشته است. پس از دوران مغول به خاطر آسیب‌های فراوان ناشی از حمله مغول عرفا به سکوت پناه بردند و از سیاست کناره گرفتند و اخلاقی عمل کردند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با این پرسش پیش رفت که یک کنشگر سیاسی یا محقق اگر به دنبال گفت‌وگو برود باید دنبال چه راه حلی باشد؟ دکتر فراستخواه نیز کنشگران مرزی را به صورت مصداقی از دوره قاجار تا جمهوری اسلامی کاویده است. در اینجا می‌خواهیم پروژه و تز روشنفکری گفت‌وگویی دکتر قانعی‌راد را بیشتر مطالعه کنیم تا به یک برنامه عملی (Action Plan) برسیم. در اینجا وقتی از جامعه‌شناس صحبت می‌کنیم کاملاً عام است و روشنفکران دینی و ملی را هم دربرمی‌گیرد.

بقیه را در اینسنت‌ویو بخوانید.

#گزارش_مشروح #مطالعات_دیالوگ #گفتگو #روشنفکر_گفتگویی #خانیکی #قانعی‌راد #باشگاه_اندیشه
@bashgahandishe
.