بریده‌ها و براده‌ها

Ⓜ️ اتاق پژواک چیست؟The Echo Chamber



🔸🔹آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که در واتس‌آپ یا در تلگرام عضو «اتاق پژواک» هستید؟ اتاق پژواک چیست؟ در اتاق پژواک چه می‌‌گذرد؟ چگونه تشخیص دهیم در اتاق پژواک هستم؟

● تصور کنید در اتاقی هستید که هیچ صدا یا سخنی به‌جز صدا و سخن خودتان را نمی‌شنوید؛ این اتاق فقط صداها و سخنان خودتان را بازتاب می‌دهد. به این اتاق «اتاق پژواک» می‌گویند. اتاق پژواک فضایی است که در آن افراد اطلاعاتی را به اشتراک می‌گذارند که صرفاً باورها و عقاید خودشان را بازتاب می‌دهند و آن باورها و عقاید را تقویت می‌کنند. در اتاق پژواک افراد اطلاعات نادرست و تحریف‌شده را از منابع ناموثق به طور اغراق‌آمیز و افراطی به اشتراک می‌گذارند تا باورها و دیدگاه‌های همدیگر را تقویت کنند.

● زمانی که افراد هم‌عقیده و هم‌سلیقه گروه یا محفلی را در فضای مجازی یا در دنیای واقعی تشکیل می‌دهند، «اتاق پژواک» شکل می‌گیرد. در این اتاق اطلاعاتِ ناموجه بدون استدلال به طور مکرر و افراط‌گونه به اشتراک گذاشته می‌شود. برای مثال، زمانی که دوستان یا همکاران با عقاید یکسان دور هم جمع می‌شوند و به‌ طور اغراق‌آمیز درباره‌ی موضوعی خاص اطلاعات ناموثق را ردوبدل می‌کنند اتاق پژواک شکل می‌گیرد. در اتاق پژواک «یک صدا» حاکم است.

● احزاب و گروه‌های سیاسی هم «اتاق پژواک» تشکیل می‌دهند و در آن فعالیت می‌کنند که، به‌اصطلاح، به آن «اتاق فکر» می‌گویند؛ یعنی اطلاعاتی را ردوبدل می‌کنند که صرفاً نظرات و دیدگاه‌های همدیگر را بدون ارائه‌ی دلیل منعکس و تقویت می‌کنند.


■ چگونه بفهمیم در اتاق پژواک هستیم؟


➕ زمانی که حضوری یا آنلاین در جمع دوستان یا همکارانتان هستید و با هم بحث و تبادل نظر می‌کنید، این سوال‌ها را از خودتان بپرسید:

❓ آیا داریم جانبدارانه و مغرضانه درباره‌ی موضوعی خاص گفت‌وگو می‌کنیم؟

❓آیا همه‌ی ما «موضعی» یکسان نسبت به آن «موضوع» داریم؟

❓️آیا تمایل داریم مکرراً درباره‌ی آن موضوع صحبت کنیم؟

❓ آیا از به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌های مخالف واهمه داریم و نسبت به آنها واکنش تند نشان می‌دهیم؟

❓ آیا بدون ارائه‌ی دلایل کافی و ذکر منبع موثق اطلاعات را ردوبدل می‌کنیم؟

▪️ اگر پاسختان به این سوال‌ها مثبت است، بدون شک بدانید که شما در اتاق پژواک گیر افتاده‌اید.

افرادی که در اتاق پژواک هستند در دام خطاهای شناختی زیر می‌افتند.

🏷 ۱. خطای تایید (confirmation bias): در این خطا افراد اطلاعاتی که باورهایشان را تایید می‌کنند به راحتی می‌پذیرند و اطلاعاتی که با باورهایشان ناسازگارند رد می‌کنند.

🏷 ۲. خطای عدم تایید (disconfirmation bias): در خطای عدم تایید افراد ادعاهایی را که مخالف باورهایشان هستند موشکافانه واکاوی می‌کنند و آنها را به چالش می‌کشند. در این خطا افراد ادعاهای موافقانشان را بدون دلیل به راحتی می‌پذیرند، اما ادعاهای مخالفانشان را حتی با ارائه‌ی دلیل رد می‌کنند.

🏷 ۳. توهم حقیقت (the illusion of truth): در این خطا افراد تصور می‌کنند تکرار موضوع موجه بودن آن را اثبات می‌کند.

🏷 ۴‌. گروه‌اندیشی (groupthink): در این خطا افراد به دلایل گوناگون نظر خودشان را ابراز نمی‌کنند و صرفاً به تایید نظرات دیگر اعضای گروه اکتفا می‌کنند.

🏷 ۵. اثر ووزِل¹ (Whoozle effect): اثر ووزل زمانی اتفاق می‌افتد که افراد به نفع ادعاهایشان منابعی را به طور گسترده ذکر می‌کنند، اما این منابع به اندازه‌ی کافی از آن ادعاها پشتیبانی نمی‌کنند ولی به آنها اعتبار می‌بخشند. درواقع، در این خطای شناختی افراد از منابعی برای اثبات ادعاهایشان استفاده می‌کنند که به‌درستی و به اندازه‌ی کافی از آن ادعاها پشتیبانی نمی‌کنند، اما درعین‌حال به آنها اعتبار کاذب می‌دهند.



📝پی‌نوشت


➖ ۱. خطای شناختی ووزل از شخصیت تخیلی ووزل در کتاب وینی‌-د-پو اثر آلن الکساندر میلن نویسنده‌ی کتاب کودکان گرفته شده است. در این کتاب یک بچه خوک و یک بچه خرس به نام‌های وینی و پو به دنبال شکار ووزل دور یک درخت می‌چرخند. آنها خیال می‌کنند دارند رد پای ووزل را دنبال می‌کنند، اما درنهایت متوجه می‌شوند که دارند رد پای خودشان را دنبال می‌کنند.‌ اصطلاح به دور خود چرخیدن (کار بیهوده کردن) به این خطای شناختی (اثر ووزل) اشاره می‌کند.



📄 محمدرضا سلیمی



#تفکر_نقاد
#سوگیری_شناختی



🛄 @zistboommedia || مدرسه علوم انسانی