وحید هِرُوآبادی

📫 یادداشت ارسالی سرکار خانوم ساناز گنج‌خانلو (دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی) که در آن به ادعای «قانون نداریم» درباره #سگ_های_لواسان پرداخته‌اند:

🖋 در خصوص ادعای مطرح شده مبنی بر سکوت قانون در مورد مجازات صاحب سگ در لواسان باید گفت که:

اولاً وقوع جنایت از طریق حیوان، مسأله ای است که قانون مجازات اسلامی بدان پرداخته است که در ادامه مفصلا آن را بیان خواهیم کرد. ولی حتی با فرض اینکه چنین موردی در قانون حاضر جرم انگاری نشده باشد، باید منابع فقهی معتبر موجود که به تفصیل در مورد جنایت حیوان بر انسان بحث کرده اند را مطمح نظر قرار دهیم؛ زیرا طبق اصل ۱۶۷ قانون اساسی «قاضی موظف است که کوشش کند حکم هر دعویٰ را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمی‌تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه، از رسیدگی به دعوا امتناع ورزد». با تمام بحث‌ها و انتقاداتی که برخی از حقوقدانان به این اصل وارد می‌کنند، این اصل به عنوان اصلی از اصول قانون اساسی لازم الاجرا می‌باشد. بنابراین، بیان اینکه« در قانون مجازاتی نداریم» ازسوی کسی که داعیه عدالت گستری را دارد، قدری تامل برانگیز است.

ثانیاً ماده ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بیان می‌دارد: «متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است باید آن را حفظ نماید و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد سازد ضامن است…». طبق این ماده در ثبوت ضمان دیه جای هیچ بحثی نیست اما سؤال اصلی این است که آیا جنایت واقعه، بر اثر تقصیر مرتکب بوده است؟ به نظر می‌رسد بیرون بردن بدون قلاده سگی که طبق تصاویر منتشر شده، با سگی که عرفاً سگ خانگی تلقی می‌شود تفاوت چشمگیری دارد و دریدن و آسیب رساندن آن به دیگران بعید نمی‌نماید، نه یک تقصیر یا خطا بلکه اقدامی است که عادتاً می‌تواند به وقوع جنایت منتهی شود؛ کما اینکه بند ب ماده ۲۹۰ همان قانون در این زمینه بیان می‌کند: «هرگاه مرتکب عمدا کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، می‌گردد هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعا موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود، جنایت عمدی است». بدیهی است که هر فرد عاقلی می‌داند که بردن سگ وحشی بدون قلاده به محلی که عموما مردم در آن حضور دارند و اتفاقاً حضور کودکان نیز بیشتر است، می‌تواند منجر به وقوع چنین حوادثی شود. بنابراین عمدی دانستن اقدام صاحب سگ در این مورد، صحیح می نماید.

ثالثاً در صورتی‌ که این جرح را عمدی بدانیم، باید بگوییم که طبق ماده ۶۱۴ قانون تعزیرات«هرکس عمدا به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود». از آنجایی که وسیله در تحقق جرم ضرب و جرح موضوعیت ندارد و حیوان درنده نیز می‌تواند یک وسیله قلمداد شود بنابراین قاضی باید طبق این ماده مرتکب را به تحمل حبس از دو تا پنج سال محکوم کند.

رابعاً با توجه به اینکه وقوع این حادثه اثرات روانی جبران ناپذیری بر روی مجنی علیه-که طفل بوده است- دارد و همچنین با عنایت به اینکه افکار عمومی از وقوع این حادثه متاثر گشته است، انتظار می‌رود تا نظام قضایی به وسیله اختیاراتی که دارد مرتکب را سریعا محاکمه نموده و علاوه بر جبران خسارت مادی، طبق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی مصوب سال ۱۳۳۹ مرتکب را به جبران خسارات معنوی وارده نیز محکوم نماید.

در آخر لازم به ذکر می‌دانم که این مقال فقط برای تحلیل این مسأله از منظر حقوق جزای کنونی به رشته تحریر درآمده است تا بلکه یادآوری باشد برای قضاوت کنندگانی که وقت برای مطالعه و تعمیق در قانون ندارند و یا اینکه به اقتضای مصالحشان به بهانه سکوت قانونگذار از اجرای عدالت، سر باز می زنند.

| @vahidheroabadi |

‏این واقعه ‎#سگ_های_لواسان دردناک‌تر از آنچه فکر می‌کردم است، دختر بچه‌ها برای محافظت از خودشان دست‌هایشان را سپر کردند که عمده گاز گرفتگی در همین ناحیه است
«قانون نداریم» سخیف‌ترین ماله‌ای بود که در این روزها برای توجیه برخورد نکردن با مسبب شنیدم، بگو «عرضه‌نداریم»