ناشناختههای
#طسمیجانتاریخ درج : پنجشنبه ۲۲ فروردین ۱۳۹۸
📃روزنامه اصفهان زیبا
1398/01/22 (شماره 3447)
بخشی از یک
#شهرزیرزمینی استان اصفهان کشف و بازگشایی شد
احسان ناجی
ترکیه در بین همسایگان ایران رکورد درآمدزایی از معماری دستکند را با «کاپادوکیا»یش دارد اما شاید کمتر کسی بتواند فکر کند در ایران عظمتی دوچندان در این زمینه وجود دارد و هنوز بخشی از آن خاموش مانده است. معماری دستکند در اصفهان هم سابقه طولانی دارد و در منطقه کاشان و اطراف آن چند اثر تاریخی وجود دارند که هر کدام پتانسیلهای فوقالعادهای در جذب گردشگر دارند. مانند شهر طسمیجان که اگر ادامه اکتشافات آن صورت پذیرد و بودجه آن تامین شود، میتواند به جاذبهای بی نظیر برای استان اصفهان بدل گردد.
وقتی نام شهرزیرزمینی برده میشود خیلیها به یاد دو نام و دو مقصد شناخته شده میافتند؛ شهرزیرزمینی نوش آباد و کاریز کیش. اما مصداقهای بیشتری برای شهر زیرزمینی و معماری دستکند میتوان نام برد.
شهر زیرزمینی طسمیجان یکی از این مثالهاست که به چند دلیل میتوان سبک معماری این شهر را در نوع خود جالب و کم نظیر دانست. طسمیجان در مواردی از معماری پیچیده تری نسبت به «شهر زیرزمینی نوش آباد» برخوردار است و بیشتر مشابه «غار دستکند رئیس» در شهر نیاسر است.
طسمیجان سفیدشهر کاشان
رسیدن به طسمیجان از شهر کاشان شروع می شود و بعد از آن باید به سمت سفیدشهر بروید. به سفیدشهر که می رسید، پیدا کردن تابلوی شهر زیر زمینی کمی سخت به نظر می رسد، اما وقتی شهر زیر زمینی را پیدا کردید، عمارت بالای آن که چهارتاقی(
#چارطاقی) بزرگی است توجه شما را جلب خواهد کرد. چهار تاقی ها در طول تاریخ استفاده های متعددی مانند آتشکده و گاهشمار را داشته اند، اما این چهار تاقی در همین اواخر در این روستا، کارگاه فرش بافی و فضای عام المنفعه بوده است. برای دسترسی به شهر زیرزمینی از طریق پلکان از سمت جنوبی این سازه وارد می شوید. در ابتدای ورود، هواکش های سازه که به خانه های افراد نیز راه داشته است توجه شما را جلب میکند و هوای تازه ای که در این شهر کوچک به جریان می انداخته، شما را به وجد می آورد. در نگاه اول، چند کاربری بودن آن را نیز می توان حدس زد. از مراسم آیینی مکتب میترائیسم در دوران بسیار دور گرفته تا کاربری مخفی شدن و کاربری نظامی در دوران جنگ که بسیار بیشتر جلب توجه میکند.
باستانشناسیهای پرماجرا
مرحله نخست کاوش در «شهر زیرزمینی طسمیجان» در دی 96 از یک سرداب تاریخی آغاز شد. سرپرست پروژه مجید منتظر ظهوری بود و بعدها افراد مشهوری مانند دیوید مایر نیز از آن بازدید و نظرات خود را ارائه کرده اند.
شاهکار ویژه این اثر معماری در چند سطح غیر متقارن و متفاوت است که سه سطح غیر هم سطح آن را از دل زمین بیرون آورده اند و می توانند به لایه ها و ابعاد پیچیده تری از این دستکند دست پیدا کنند. با ثبت ملی این اثر و دریافت بودجه آن، به زودی می توانیم شاهد شکوه بیشتری از آن باشیم.
کاوشهای باستان شناسی در این شهر زیرزمینی منجر به شناسایی تعدادی آثار سفالی، فضاهای اصلی، اجتماع و عام المنفعه دارای اندود گچی روی سطح شد که در سالهای آتی در نمایشگاهی مدرن در دانشگاه کاشان به نمایش گذاشته خواهد شد. تا کنون حدود 100 متر از مسیر فضاهای شهر زیرزمینی به شکل سطح نامتقارن و راهروها گشوده شده است.
باتوجه به نوع روش و تکنیکی که در این شهر زیرزمینی و در شهر زیر زمینی نوش آباد شناخته شده است، میتوان قدمت این سازه ها را تا بازههای زمانی قرون میانه اسلامی یعنی دستکم تا 700 سال قبل تخمین زده، ولی بر اساس سفال های کشف شده آن، سابقه دو هزار ساله تا دوره اشکانی و ساسانی نیز وجود دارد.
اما در نزدیکی این بنا، ورودی یک بنای بزرگ را کشف کرده اند که نام مهرکده را به خود گرفته است و با اینکه آقای
#منتظرظهوری آن را جدا از شهر زیرزمینی می داند، دیوید ماینر آن را بخشی از شهر میداند و اعتقاد دارد در زمانی اینجا به شهر زیر زمینی وصل بوده است.
#مهرکده معبدی بزرگ یا بخشی جدا افتاده از شهر زیرزمینی طسمیجان است. طسمیجان را از واژه طسمغان برگرفته اند که به روحانیون مکتب میترائیسم در ایران باستان می گفته اند. ورودی که کشف شده در واقع یک ورودی صلیبی شکل با طاقهای جناقی است که چاه آبی در وسط دارد و دور تا دور آن مکان برای نشستن و از بالا نیز نور به داخل آن تابیده می شود.
بخش روبهروی آن را معبدی خفته در زیر زمین حدس می زنند که راز آن تنها با اختصاص بودجه افشا خواهد شد. در سقف آن نیز هفت نشانه از هفت سیاره نشانگر این آیین باستانی که دیوارنگاره ای از آن در شهر مارینوی ایتالیا با عنوان میترا و گاو نر (وَرزا) صحنه قربانی کردن ورزا و دنباله فلکی ردای میترا را نشان میدهد وجود دارد.
لینک خبر
👈isfahanziba.ir/node/92696🆔 @inja_nasrabad