🔅اقتصاد اسلامی 🔅🍂اگر تصور کنیم
اقتصاد اسلامی فقط احکام اقتصادی است، اشتباه بزرگی را مرتکب شده ایم .
🍂✍ لابه لای مباحث فقهی و تفسیری و حدیثی به یک سلسله اصول کلی برمی خوریم که بر
اقتصاد اسلامی حاکم است و این اصول، دو قسمند:
به برخی از آن ها به صورت قاعده و اصل تصریح شده، و برخی دیگر قابل استنباط هستند; برای نمونه، به چند اصل که
اقتصاد اسلامی را از
اقتصاد شرق و غرب جدا می سازد، اشاره می کنم .
🔸️اول: اصلی که در حدیث معروف تحف العقول در زمینه بیع، اجاره و دیگر تجارات، آمده و چند بار نیز تکرار شده است:
🍃کل شی فیه صلاح فهذا یجوز بیعه و شرائه و عاریته و . . . و کل شی فیه فساد من جهة من الجهات فهذا لا یجوز بیعه و . . .
📚(تحف العقول، مؤسس النشر الاسلامی، الطبع الثانیه، 1404 ق، ص 333) .
هر آن چه صلاح جامعه و مردم در آن است، معاملاتش حلال و هر آن چه فساد جامعه و مردم را به همراه دارد، معاملاتش حرام است .
🔹️دوم: حدیث نبوی معروف
(ان الله اذا حرم شیئا حرم ثمنه)
📚 (عوالی اللئالی، ج 2، ص 110)
که می فرمایند: خداوند، هر چیزی را حرام کرده، درآمد آن را نیز حرام کرده است . این حدیث موضوع خاصی را نمی گوید; بلکه قاعده ای کلی شمرده می شود که بر مسائل اقتصادی حاکم است .
🔸️سوم: قاعده لاضرر معروف که خیلی هم گسترده است و تقریبا تمام ابواب فقه و تمام مباحث
اقتصاد اسلامی را در بر می گیرد و از اصول حاکم بر
اقتصاد اسلام به شمار می رود . طبق این قاعده، هر حرکت اقتصادی که به زیان جامعه
اسلامی تمام شود، ممنوع است; از سوی هر کس و هر گروه و هر برنامه ای که باشد .
🔹️چهارم: قاعده عدم تعاون بر اثم و عدوان
برگرفته از
🍃 آیه 2 - سوره مائده است که فقیهان در بسیاری از ابواب اقتصادی و احکام اسلام به آن تمسّک جسته و روی آن تکیه کرده اند .
این قاعده می گوید: همدیگر را بر گناه و عدوات و دشمنی یاری نکنید .
🔸️پنجم: اصل قرآنی
🍃«لکیلا یکون دولة بین الاغنیاء منکم »
(سوره حشر، آیه 7)
این اصل نشان می دهد هر چیزی که باعث شود اموال فقط در دست اغنیا بگردد، مورد نظر اسلام نیست و جنبه منفی دارد .
✅این موارد از باب نمونه ذکر شد و اصول، در این ها منحصر نیست .
ما اصول کلی بسیاری را می توانیم بیابیم . امامان، در لابه لای احکام و تفاسیر، تعلیلات و حکمت هایی برای مسائل اقتصادی بیان کرده اند که این اصول را می توان در آن جا جست; برای مثال، در تحریم ربا تعلیلاتی است که از آن ها می توان برای فهم اصول کلی حاکم بر
اقتصاد اسلام استفاده کرد . این ها اصولی است که در قرآن و روایات بدان ها تصریح شده است .
🔹️قسم دوم اصولی هستند که به آن ها تصریح نشده; اما از مجموعه ادله می توان به آن ها پی برد . از جمله آن اصول این است که در اسلام مسائل اقتصادی از مسائل ارزشی و اخلاقی جدا نیست .
به عکس
اقتصاد شرق و غرب که این مسایل را به کلی از هم جدا کرده اند; برای مثال، احتکار، حرام است . احتکار ممکن است درآمد بسیاری داشته باشد; ولی در عین حال چون با مساله ای اخلاقی و انسانی تضاد دارد، تحریم شده است . مساله تلقی رکبان یا دخول در معامله برادر مؤمن از مسائلی است که صرفا جنبه های اخلاقی مانع آن شده/ و گرنه از نظر اقتصادی در دنیا مطلوب هم هست .
🔅در یک کلام می توانیم بگویم: اگر ما به فقه اسلام بنگریم، می بینیم که قسمت عمده مسائل اقتصادی فقهی، همان نظام اقتصادی اسلام، همان الگوهای رفتاری و همان مسائل کاربردی است و بیش ترین بخش از
اقتصاد اسلامی که در کتاب های فقهی ذکر شده، همان الگوهای رفتاری است که هدفی را دنبال می کند; بنابراین، کسی که با فقه کم ترین آشنایی را داشته باشد، شک نمی کند که اسلام افزون بر مکتب اقتصادی، نظام اقتصادی نیز دارد .
🖋#ادامه_دارد...
🔸️🔹️🔸️🔶️🔸️🔹️🔸️#اقتصاد_اسلامی @BeitolabbasTV